رویکرد تازه تهران به روابط خارجی
این تغییر در اصول انقلابی «سیاست موازنه منفی» به جا مانده از جنگ سرد بین دو بلوک شرق و غرب نیست، بلکه البته تعهدی است که تهران را مجبور به ایجاد تغییراتی در سیاست خارجی خود می کند. روابط
مدت کوتاهی پس از بازگشت رئیس جمهور از مسکو و گفتگو با ولادیمیر پوتین، تهران ناگهان رویکرد خود را نسبت به مذاکرات وین تغییر داد. به طور غیرعادی، وزیر امور خارجه به صراحت اعلام کرد که در صورت حصول توافق خوب و مطمئن، تهران آماده مذاکره مستقیم با دولت آمریکا است. او ناظران داخلی و خارجی را با اشاره نه تنها به گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده، بلکه به «رویکرد جدید در قبال فعالیت‌های هسته‌ای» که شامل «مشاوره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره همه همسایگان ایران» است، شگفت‌زده کرد. از آن مهمتر علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، سخنانی مشابه با حسین امیرعبداللهیان داشت. زمانی که توافق خوبی حاصل شود، تهران وارد مذاکره مستقیم با آمریکا خواهد شد. شمخانی با اشاره به تبادل اطلاعات غیررسمی با آمریکا در هفته های اخیر در وین گفت: این روش ارتباطی تنها در صورت توافق خوب می تواند جایگزین روش های دیگر شود. »
رویکرد تهران از سوی واشنگتن بی پاسخ نماند. ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه بلافاصله به موضع جدید تهران واکنش نشان داد. وی گفت: «ما از گفت‌وگوی مستقیم با مقامات ایرانی درباره این موضوع (هسته‌ای) و همچنین سایر موضوعات استقبال می‌کنیم. جالب اینجاست که او برخلاف دیگر سخنگویان دولت آمریکا، تبادل زندانیان بین تهران و واشنگتن را خارج از توافق وین می دانست. وی با آگاهی از آنچه در قرارداد 2015 رخ داد، گفت: موضوعاتی مانند تبادل اسرا بین دو طرف از قبل حاشیه‌ای بوده و با متن مذاکرات فعلی فاصله دارد. در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران آزادی این دو زندانی تبعه ایران را بدون توجه به توافقات، موضوعی بشردوستانه خواند.
اکنون همه منتظر گشایش ها یا نتایج موثر در روابط خارجی ایران هستند. توافق احتمالی آینده در چارچوب مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن راه را برای این امر هموار خواهد کرد. مهمتر از آن، تصمیم تهران با احساس فوریت یا سکوت قابل توجه جریان ها و گروه هایی همراه بود که قبلا مخالف و مخالف گفتگوی مستقیم ایران و آمریکا بودند. به عبارت دیگر، اگر به سکوت یا استدلال های مطرح شده از سوی اپوزیسیون فعال دیروز نگاهی بیندازیم، مشخص می شود که مخالفت با این گونه گفتگوها عقیدتی و اصولی نبوده، بلکه بر اساس گرایشات جناحی و رقابت سیاسی بوده است. کدام دولت فعلی باید مستقیما با آمریکایی ها گفتگو کند؟
ضرب المثلی معروف می گوید؛ وقت آن است که بگوییم در گذشته و آینده چه اتفاقی افتاده است. این کلمه باید الان گفته شود. بنابراین توافقی که بتواند ایران را با حفظ اعتبار و منزلت به جامعه جهانی بازگرداند، حائز اهمیت است. بنابراین هرگونه انتقاد، مخالفت و توافقی که در رویکرد جدید وین و تهران در سیاست خارجی مورد نیاز باشد، باید به عنوان یک توافق احتمالی تلقی شود. این را خبرنگار روسی در وین میخائیل اولیانوف گزارش داد. وی با خوش بینی در توییتی نوشت: «گروه 1+4 و نمایندگان ایران در نشست روز دوشنبه (25 فوریه 2014) به تهیه پیش نویس بخش مهمی از متن نهایی مذاکرات وین ادامه دادند. “این یک تمرین کم و بیش موفق بود …”.
به این ترتیب، نتایج سفر حاشیه‌ای ابراهیم رئیسی به مسکو را می‌توان به چند صورت خلاصه کرد: اولی; پوتین تأثیر مسکو بر مواضع تهران را به رقبای غربی خود نشان داد. دومین؛ تهران سرانجام رویکرد جدیدی را نه تنها در قبال فعالیت های هسته ای، بلکه در سیاست خارجی نیز آغاز کرده است. سوم؛ به گفته وزیر امور خارجه، تهران موافقت کرده است با همه همسایگان خود در مورد توافق هسته ای آینده رایزنی کند. چهارم؛ چشم انداز سیاست خارجی سنتی شرق و غرب ممکن است در آینده تغییر نکند، به گونه ای که برخی پیش بینی می کنند تغییر جهت به شرق و برخی دیگر موازنه مثبت در سیاست خارجی ایران را پیش بینی می کنند.
پنجم؛ بیشتر مخالفت ها و تبلیغات رویکردهای سیاسی دولت های داخلی متاثر از منافع ملی و منافع احزاب به اصطلاح اصولگرا و ایدئولوژیک است. روزهای خبری در پیش است.