ارز دولتی با کارت بازرگانی
بازار ارز ایران دارای چند نرخ است که هر کدام در شرایط و مصارف مختلف عرضه و مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از پرکاربردترین ارزها که ارزان بوده و مورد اسقتبال عموم مردم قرار می‌گیرد، ارز دولتی است. با توجه به پر تقاضا بودن این نوع ارز، در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به موضوعات پیرامون ارز دولتی می‌پردازیم و به سوالات متعدد این حوزه همچون ارز دولتی از کجا بگیریم، قیمت ارز دولتی 1402 چقدر است، نحوه بازگشایی افتتاح حساب ارزی بانک ملی چگونه است و ارز دولتی به چه کسانی تعلق می‌گیرد، پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.
ارز دولتی چیست؟
ارز دولتی یا ارز مبادله‌ای همان ارزی است که به هر فرد ایرانی سالیانه یک مرتبه اختصاص می‌یابد. ارز دولتی به نسبت دیگر ارز‌های موجود در بازار کمترین قیمت را دارد. این نوع از ارز به تشخیص بانک مرکزی با هدف کنترل نوسانات ارزی تعریف شده است.
طبق آخرین تغییرات در پرداخت ارز دولتی، به هر فرد 2 هزار یورو پرداخت می‌شود و روش پرداخت آن به صورت واریز به حساب ارزی است. این حساب ارزی باید 6 ماه باز بماند و 100 دلار در حساب موجود باشد. در ادامه توضیحاتی بیشتری درباره نحوه دریافت ارز دولتی خواهیم داد.
دلار دولتی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
ارز دولتی بیشتر با هدف تامین ارز برای کالاها و امور ضروری شکل گرفته است. ارز دولتی به موارد زیر تعلق می‌گیرد:
- واردات کالاهای دولتی
- واردات برخی از کالاهای اساسی توسط بخش خصوصی
- سفر و مأموریت مأموران و دولتمردان دولتی
- تأمین محصولات کشاورزی
تأمین ارز از صادرات محصولات پترروزنامه ایران در یادداشتی به قلم احمد میدری اقتصاددان و معاون وزیر رفاه نوشت:
نماینده عضو کمیسیون برنامه و بودجه مدعی شده است 9 میلیارد دلار ارز دولتی به ارزش هر دلار 4200 تومان گرفته شده و به جای ورود کالا، ارز آن در بازار آزاد فروخته شده است. بانک مرکزی این ادعا را نادرست خوانده است و اعلام کرده است کالاها بتدریج وارد کشور می‌شود.
هرچند ادعای نماینده مجلس اثبات نشده است اما راه‌های سیستماتیک برای سوء استفاده‌های گسترده وجود دارد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مجاری احتمالی سوءاستفاده از ارز دولتی را به سازمان برنامه و بودجه و ستاد اقتصاد مقاومتی کتباً اعلام کرده بود. در آن گزارش چهار مجاری بزرگ و شیوه پیشنهادی مقابله با آن آمده است. این چهار مجرای و شیوه مقابله با آن عبارتند از:
1) دریافت ارز دولتی توسط اشخاص مجعول: در ایران بانک اطلاعات شرکت‌ها وجود ندارد و هر شرکت حتی شخصیت حقیقی می‌تواند مدعی شود که کالایی را وارد کند. هر دارنده کارت بازرگانی امکان دریافت ارز دولتی را برای واردات هر نوع کالایی (بدون توجه به نوع فعالیت بازرگانی) حتی بدون قید مبلغ دارد.
این ضعف ساختار اطلاعاتی در کشور از عوامل اصلی فساد در توزیع ارز دولتی است. با توجه به تجارب سال‌های 90 تا 92 با تکمیل سامانه‌های موجود این شکل از فساد کاهش یافته است، اما به علت عدم یکپارچگی سامانه‌های اطلاعاتی احتمال رخداد آن همچنان بالا است. اما در همین شرایط احتمال دارد فردی ارز دولتی را دریافت کند اما به تعهداتش عمل نکند و زمانی که به مجازات محکوم می‌شود، مشخص می‌گردد این فرد فاقد توانایی است و در واقع توسط فرد یا گروه دیگری مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.
2) دریافت ارز و کم اظهاری در گمرک: واردکننده انگیزه بسیار بالایی برای کم اظهاری ارزش کالای خود در گمرک دارد. از این طریق می‌تواند با فروش ارزی که به ازای آن کالا وارد نشده است، 100 درصد سود ببرد. سامانه‌های گمرک ایران نه به سامانه‌های سایر کشورها متصل است و نه پس از ورود زنجیره کالاها ثبت الکترونیکی می‌شود. بدین ترتیب در این حالت نیز ضعف فناوری اطلاعات در دستگاه‌های دولتی عامل فساد است.
3) ورود کالاها و عرضه آن در بازار آزاد: مانند واردات موبایل، واردکننده می‌تواند کالای خود را وارد اما آن را در بازار آزاد به فروش برساند. نکته مهم این است که دو نرخی بودن ارز بزودی به دو نرخی شدن کلیه کالاهایی می‌انجامد که از ارز دولتی برای واردات استفاده می‌کنند. واردکننده کالاهای نهایی و حتی کالاهای واسطه‌ای، انگیزه‌های بسیار، هر چند نامشروع، برای عرضه کالاهای خود در بازار آزاد خواهند داشت.
4) سوءاستفاده تولیدکننده از ارز دولتی
حالت چهارم زمانی رخ می‌دهد که واردکننده هیچ تخلفی مرتکب نشده است اما تولیدکننده‌ای که مواد اولیه را به قیمت دولتی خریداری کرده است، کالای نهایی را به قیمت آزاد بفروشد و یا حتی آن را به کشورهای همسایه صادر کند.
گرفتن کارت بازرگانی چقدر طول میکشد ؟ این پروسه نیز ممکن است بین یک هفته الی 10 روز زمان ببرد. زیرا باید به مناطق حوزه های پستی مراجعه کنید و تقاضای پلمپ دفاتر را ارائه کنید. پس از دریافت دفاتر از اداره پست، باید ضمن مراجعه به اداره ثبت شرکت ها، اظهارنامه ثبت و گواهی پلمپ دفاتر خود را اخذ کنید. طی کردن این مراحل نیز به 10 روز زمان نیاز دارد.
بستن گلوگاه‌های فساد
قبل از طرح هر راهکاری، باید پذیرفت که شمول ارز دولتی باید به حداقل ممکن کاهش یابد و هر قدر دایره کالاها و اشخاصی که به این ارز رانتی دسترسی دارند بیشتر باشد احتمال کنترل فساد کاهش می‌یابد. لازم است ارز دولتی حداکثر به تأمین نیازهای اساسی مانند نیازهای خوراکی اختصاص یابد و مصارف ارز دولتی به حداقل ممکن اختصاص داده شود. اما به هرحال دولت تصمیم گرفته است که ارز دولتی را برای کالاهای اساسی تخصیص دهد. برای کاهش فساد دو راهکار وجود دارد:
اجرای برنامه فاکتور الکترونیکی:
از سال 1390 با شروع تحریم، مسئولان وقت برای اطمینان از خروج ارز دولتی به بازار آزاد ابزاری تحت عنوان فاکتور الکترونیکی طراحی کردند. این ابزار در کشورهای دیگر به عنوان سازوکاری برای اخذ مالیات بویژه مالیات بر ارزش افزوده طراحی و به عنوان یک ابزار مهم برای سیاستگذاری صحیح اقتصادی به کار گرفته شده است.
در این روش کالاهای مشمول ارز دولتی در طول زنجیره (از ورود تا مصرف) رصد می‌شوند. وزارت اقتصاد و وزارت صنعت اقدامات مهمی برای اجرای فاکتور الکترونیکی صورت داده‌اند، لیکن این ابزار تنها برای محصولات پتروشیمی اجرایی شده است و برای کالاهای اساسی تاکنون به اجرا درنیامده است. در این روش اطلاعات کالاهای مشمول ارز دولتی در نقطه پایانی ثبت می‌شود و می‌توان از دریافت کالا اطمینان یافت. پس از تجربه ناموفق توزیع کالا در ابتدای دولت آقای روحانی، شیوه توزیع سبد کالا توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تغییر اساسی یافت.
در روش جدید ،اطلاعات لازم روی کارت بانکی طراحی می‌گردد و فرد می‌تواند با رجوع به فروشگاه‌ها کالاهای مورد نیاز را تهیه کند. در روش کالا کارت اطلاعات کد ملی خریدار، کد تولیدکننده، کد کالاهای عرضه شده و کد فروشنده در سامانه اطلاعاتی شبکه شتاب و سامانه‌های متصل به آن ثبت می‌گردد. این روش را می‌توان در شرایط سهمیه‌بندی و بدون سهمیه‌بندی اجرا کرد. خوشبختانه می‌توان از کارت‌های معمول بانکی برای اجرای این طرح استفاده کرد و کالا کارت از همان زیرساختی که در بانک مرکزی و فروشگاه وجود دارد استفاده می‌کند و نیازی به زیرساخت جدید نخواهد بود. همچنین سرعت اجرای روش دوم بسیار بیشتر است و در ظرف دو تا سه ماه می‌توان آن را اجرایی کرد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌تواند در صورت همکاری دستگاه‌های ذیربط ظرف مدت سه ماه این روش را در کشور اجرا کند. بدون اجرای یکی از دو روش فوق هیچ راهی برای جلوگیری از ورود ارز‌های دولتی به بازار آزاد و کنترل فساد که معیشت مردم و امنیت نظام را هدف قرار داده است تاکنون نشناخته‌ایم.
- وشیمی و فولادی
- تحصیل دانشجویی خارج از کشور
- کالاها و اقلام اساسی سبد زندگی مثل برنج، روغن، شکر، گندم و جو
- درمان و معالجه ضروری در خارج از کشور
- هزینه ثبت دفاتر رسمی در خارج از کشور
- هزینه ثبت‌نام مراکز علمی، آموزشی و نمایشگاهی
نحوه خرید ارز دولتی/ نحوه ثبت نام ارز دولتی
هر فرد ایرانی در سال می‌تواند یک بار ارز سهمیه‌ای به معادل 2 هزار یورو دریافت کند. طبق مصوبه دولت، برای خرید دلار دولتی با کارت ملی، هر فرد باید یک حساب در بانک ملی افتتاح کرده و سپس در اپلیکیشن ایوا ثبت نام کند. پس از افتتاح حساب ارزی به شعبه ارزی مراجعه کرده و شماره شبا حساب ارزی دریافت نماید.
پس از دریافت شماره شبا فرد به صرافی مراجعه کرده و هزینه خرید ارز را پرداخت نماید. صرافی پس از دریافت مبلغ معادل ارزی، ارز را به حساب ارزی متقاضی انتقال می‌دهد.
متقاضیانی که قصد دریافت دلار کاغذی را دارند، 5 روز پس از انتقال ارز به حساب ارزی به صورت حضوری به شعبه ارزی بانک ملی مراجعه کرده و دلار فیزیکی دریافت کنند. در نظر داشته باشید که جهت تحویل ارز سهمیه‌ای با کارت ملی باید 6 درصد کارمزد برداشت پرداخت نمایید.
به زبان ساده تر برای دریافت ارز دولتی با کارت ملی و ثبت نام ارز دولتی بانک ملی مراحل زیر را طی کنید:
- افتتاح حساب ارزی در بانک ملی و دریافت شماره شبا حساب ارزی
- ثبت نام در اپلیکیشن ایوا
- افتتاح حساب ارزی در اپلیکیشن ایوا
- مراجعه به صرافی و پرداخت هزینه ارز دولتی
- جهت دریافت فیزیکی ارز به شعب ارزی بانک ملی مراجعه نمایید.
قیمت دلار با کارت ملی
اگر شما هم جزو کسانی هستید که می‌خواهید قیمت دلار با کارت ملی امروز (به طور روزانه) را بدانید، باید قیمت‌ها را در سایت صرافی بانک مرکزی مشاهده نمایید.
جهت اطلاع از قیمت بروز ارز دولتی به سایت صرافی بانک ملی به نشانی و یا وب سایت اتحادیه طلا به نشانی مراجعه کنید.
ارز مسافرتی چیست؟
سهمیه ارز مسافرتی سالانه به تمام افراد بالای 12 سال که قصد سفر به کشورهای خارجی دارند، اختصاص می‌یابد. مدارک سفر همانند بلیط و زمان خروج از کشور برای دریافت ارز مسافرتی الزامی می‌باشد.
مسافران پس از خرید بلیط می‌توانند از طریق سامانه بر خط متشکل ارزی به نشانی ice.ir درخواست ارز مسافرتی خود را ثبت کنند. میزان اختصاص ارز مسافرتی با توجه به سفر هوایی یا زمینی و با ویزا یا بدون ویزا بودن، متفاوت است.
متقاضیان دریافت ارز مسافرتی حداقل 7 روز قبل از سفر باید درخواست خود را در سامانه بر خط متشکل ارزی به صورت غیرحضوری یا مراجعه به شعب بانک‌های عامل ثبت کنند.
ارز مسافرتی 1402 به ازای هر فرد در صورتی که سفر هوایی با ویزا داشته باشد، 500 یورو و برای کسانی که به صورتی زمینی سفر می‌کنند 300 یورو، تعلق می‌گیرد.
بانک مرکزی به صورت روزانه قیمت ارز مسافرتی را از شنبه تا چهارشنبه بین ساعت 9:30 الی 12:30 ظهر و در روزهای پنج شنبه از 9:30 الی 11:30 به شعب بانک‌ها اعلام می‌کند. مسافران جهت مشاهده قیمت ارز دولتی مسافران 1402 به سایت صرافی ملی ایران به نشانی mex.co.ir مراجعه نمایند.
مبنای تعیین قیمت ارز دولتی چیست؟
ارز دولتی بیشتر از محل کسب درآمد ارزی از صادرات محصولات نفتی، پتروشیمی و فولادی حاصل می‌شود. معیار و میزان نرخ ارز دولتی بر مبنای سیاست‌های بانک مرکزی و بر اساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
توجه داشته باشید که بانک مرکزی روزانه با توجه به شرایط بازار و نوسانات آن، میزان مبادلات و میزان تقاضای متقاضیان، نرخ ارز دولتی را تعیین می‌نماید و معمولاً سعی بر این است که نرخ به صورت ثابت نگه داشته شود.
تفاوت ارز دولتی و آزاد چیست؟
بازار ارز ایران دارای ارز چند نرخی می‌باشد بنابراین قیمت ارزها به شکل متفاوتی در بازار عرضه می‌شوند. اصلی‌ترین تفاوت بین ارز دولتی و ارز بازار آزاد، در نرخ تعیین شده آن است.
تفاوت دیگر میان ارز دولتی و ارز بازار آزاد، در نحوه دستیابی به آن است. در ارز آزاد شما به‌راحتی از صرافی‌های معتبر و یا دلالان بازار می‌توانید ارز آزاد را دریافت کنید اما در ارز دولتی هر فرد حقیقی و یا هر شرکت حقوقی نمی‌تواند به‌راحتی آن را دریافت کند و دارای دستورالعمل و شرایط ویژه‌ای است.