ایا بعد از طلاق میشه مهریه گرفت

پس از جدایی، موضوع مهریه یکی از مهم ترین حقوقی است که ذهن بسیاری از بانوان را به خود مشغول می سازد. بله، در بسیاری از موارد و با رعایت شرایط قانونی، حتی پس از طلاق نیز امکان مطالبه مهریه وجود دارد و این حق با جاری شدن صیغه طلاق به خودی خود از بین نمی رود. این مسئله که آیا بعد از طلاق می شود مهریه گرفت، بستگی به جزئیات توافقات پیشین و نوع طلاق دارد و زن می تواند برای دریافت آن اقدام کند.

تجربه نشان می دهد که موضوع مهریه پس از طلاق، می تواند پیچیدگی های بسیاری داشته باشد. در جامعه، هر فردی ممکن است در مقطعی از زندگی خود یا اطرافیانش با این سوال مهم مواجه شود. مهریه، ستون فقرات حمایت مالی از زن در دوران زندگی مشترک و پس از آن است و در قوانین ایران، به عنوان یک حق مسلم برای زن به رسمیت شناخته شده است. این حق در لحظه جاری شدن عقد نکاح، به ملکیت زن در می آید و می تواند در هر زمانی، چه قبل از طلاق و چه بعد از آن، مورد مطالبه قرار گیرد، مگر اینکه به شکل قانونی و غیرقابل برگشت ساقط شده باشد. آگاهی از این حقوق و شرایط مربوط به آن، نه تنها به زن کمک می کند تا در مسیر پرچالش پس از طلاق با اطمینان قدم بردارد، بلکه به او قدرت می بخشد تا از حقوق قانونی و شرعی خود دفاع کند.

درک مفاهیم پایه مهریه و طلاق

برای پاسخ به این سوال که آیا بعد از طلاق می شود مهریه گرفت، در ابتدا باید درک روشنی از مفاهیم اساسی مهریه و انواع طلاق داشت. این دو مفهوم، پایه های حقوق خانواده در ایران را تشکیل می دهند و شناخت دقیق آن ها، برای هر کسی که در این مسیر قدم برمی دارد، ضروری است.

مهریه چیست؟ (تعریف و انواع)

مهریه به مالی گفته می شود که هنگام عقد نکاح، مرد به عنوان یک حق شرعی و قانونی به زن خود می بخشد. این مال می تواند به صورت وجه نقد، سکه، ملک، اموال منقول یا حتی آموزش و مهارت باشد. مهریه دارای دو نوع اصلی است:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است. همانطور که از نامش پیداست، زن می تواند در هر زمانی که بخواهد، آن را از شوهر خود مطالبه کند. با مطالبه مهریه عندالمطالبه، مرد موظف به پرداخت آن است و زن می تواند تا پیش از دریافت کامل مهریه (در صورت عدم تمکین)، از تمکین خاص خودداری کند که به آن «حق حبس» گفته می شود. این حق یک ابزار قانونی مهم برای زن محسوب می شود.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به این معنا که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. در صورتی که مرد معسر (ناتوان از پرداخت) باشد، نمی توان او را تحت فشار قرار داد یا به دلیل عدم پرداخت مهریه بازداشت کرد. این شرایط، پیچیدگی های خاص خود را در پیگیری مهریه ایجاد می کند.

زمان مالکیت زن بر مهریه

مالکیت زن بر مهریه از لحظه جاری شدن عقد نکاح آغاز می شود. این بدان معناست که مهریه، حتی اگر هنوز به صورت فیزیکی به زن تحویل داده نشده باشد، جزو دارایی های او محسوب می شود و زن حق تصرف و مطالبه آن را دارد.

• نصف مهریه قبل از نزدیکی: اگر زن و مرد قبل از برقراری رابطه زناشویی (نزدیکی) از یکدیگر جدا شوند، زن مستحق دریافت نصف مهریه تعیین شده است. در این شرایط، حتی اگر مهریه به صورت کامل تعیین شده باشد، نیمی از آن به زن تعلق می گیرد.
• تمام مهریه بعد از نزدیکی: پس از برقراری رابطه زناشویی، زن مالک تمام و کمال مهریه تعیین شده است و می تواند در هر زمانی برای مطالبه آن اقدام کند. این حق، با طلاق نیز از بین نمی رود و زن می تواند پس از جدایی نیز آن را پیگیری کند.

انواع طلاق از منظر حقوقی

طلاق به معنای انحلال عقد نکاح است و در قوانین ایران، انواع مختلفی دارد که هر یک از آن ها تأثیر متفاوتی بر وضعیت مهریه خواهند داشت. شناخت این انواع، برای درک چگونگی مطالبه مهریه پس از طلاق بسیار حائز اهمیت است:

1. طلاق رجعی: در این نوع طلاق، مرد در دوران عده زن می تواند به او رجوع کرده و زندگی مشترک را از سر بگیرد. در طلاق رجعی، حق مهریه زن کاملاً محفوظ است و مرد نمی تواند ادعایی مبنی بر عدم پرداخت مهریه داشته باشد، مگر اینکه زن پیش از آن به صورت قانونی مهریه خود را ساقط کرده باشد.
2. طلاق بائن: در طلاق بائن، مرد حق رجوع به زن در دوران عده را ندارد. طلاق بائن خود شامل چندین زیرمجموعه است:
   • طلاق خلع: زمانی اتفاق می افتد که زن به دلیل کراهت (تنفر) از شوهرش، مالی را به او می بخشد (معمولاً تمام یا بخشی از مهریه) تا مرد را راضی به طلاق کند.
   • طلاق مبارات: شبیه طلاق خلع است، با این تفاوت که کراهت از سوی هر دو طرف (زن و مرد) است و مالی که زن می بخشد، نباید بیشتر از مهریه باشد.
   • طلاق توافقی: زوجین با توافق کامل بر سر تمام جزئیات طلاق (از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و …) از یکدیگر جدا می شوند. در این نوع طلاق، شرایط مهریه کاملاً بستگی به توافقات صورت گرفته دارد.
   • طلاق غیرمدخوله: زمانی است که زن و مرد قبل از برقراری رابطه زناشویی از یکدیگر جدا می شوند. در این حالت، زن مستحق دریافت نصف مهریه است.
   • طلاق یائسه: طلاق زنی که به سن یائسگی رسیده است.

این تقسیم بندی ها اهمیت حیاتی در موضوع مهریه دارند، زیرا شرایط رجوع از بخشش مهریه و چگونگی مطالبه آن، ارتباط مستقیمی با نوع طلاق دارد.

اصل امکان مطالبه مهریه پس از طلاق

یکی از اصلی ترین دغدغه هایی که بسیاری از بانوان پس از طلاق با آن مواجه می شوند، این است که آیا هنوز می توانند برای دریافت مهریه خود اقدام کنند؟ پاسخ قاطعانه به این پرسش در بسیاری از موارد بله است. مهریه، به عنوان یک حق شرعی و قانونی، با جاری شدن صیغه طلاق از بین نمی رود و حق مطالبه آن معمولاً پابرجا می ماند. این حق از لحظه عقد به زن تعلق می گیرد و یک بدهی بر گردن مرد است که باید آن را بپردازد.

حق مطالبه مهریه، حقی مستقل از طلاق

شاید بتوان گفت مهم ترین نکته حقوقی در رابطه با مهریه، این است که حق مطالبه آن، مستقل از وقوع طلاق است. به عبارت دیگر، طلاق به خودی خود باعث سقوط حق مهریه نمی شود. زنی که مهریه دارد، چه در دوران زندگی مشترک و چه پس از طلاق، می تواند برای مطالبه آن اقدام کند. این استقلال به این معناست که حتی اگر طلاق به دلیل سوء رفتار زن یا هر دلیل دیگری رخ داده باشد، باز هم حق مهریه او محفوظ است، مگر اینکه زن به طور مشخص و قانونی از این حق خود صرف نظر کرده باشد.

مهریه یک بدهی مالی بر ذمه مرد است که با وقوع عقد نکاح ایجاد می شود و طلاق به تنهایی نمی تواند این بدهی را از بین ببرد، مگر در شرایطی خاص که قانون مشخص کرده است.

شرایط کلی امکان مطالبه

اگرچه اصل مطالبه مهریه پس از طلاق پابرجاست، اما این امر تابع شرایطی است که باید رعایت شوند:

• عدم بخشش قطعی، قانونی و صحیح مهریه: اصلی ترین شرط برای امکان مطالبه مهریه پس از طلاق، این است که زن پیش از این، مهریه خود را به صورت رسمی و قطعی نبخشیده باشد. بخشش های شفاهی یا بخشش هایی که در دادگاه به صورت صلح انجام شده اما قابلیت رجوع دارند، داستان متفاوتی خواهند داشت. یک بخشش قطعی و غیرقابل رجوع مهریه، معمولاً به صورت سندی رسمی (مانند اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی) یا ثبت شده در دادگاه و با رضایت کامل زن است.
• رعایت بازه های زمانی خاص (در صورت بخشش های قابل رجوع): در برخی از انواع طلاق (مانند خلع و مبارات) زن ممکن است مهریه خود را به عنوان فدیه برای گرفتن طلاق ببخشد. اما قانون این امکان را به زن داده است که در دوران عده طلاق، از این بخشش رجوع کند و مهریه خود را دوباره مطالبه نماید. بنابراین، اگر چنین بخششی صورت گرفته باشد، زن باید در بازه زمانی قانونی عده طلاق اقدام به رجوع کند.

بررسی امکان مطالبه مهریه بر اساس انواع طلاق

همانطور که پیشتر اشاره شد، نوع طلاق تأثیر بسزایی در چگونگی و امکان مطالبه مهریه پس از جدایی دارد. درک این تفاوت ها برای هر فردی که درگیر پرونده طلاق و مهریه است، حیاتی است.

مطالبه مهریه در طلاق رجعی

در طلاق رجعی، که مرد حق بازگشت به زن در دوران عده را دارد، وضعیت مهریه برای زن کاملاً محفوظ است. در این نوع طلاق، زن مالی را به مرد نمی بخشد تا طلاق جاری شود و به همین دلیل، حق او برای مطالبه مهریه پابرجاست. حتی اگر زن پیش از طلاق مهریه خود را مطالبه نکرده باشد، می تواند در هر زمان پس از طلاق رجعی نیز آن را از مرد طلب کند. از آنجایی که در طلاق رجعی، زن در دوران عده همسر مرد محسوب می شود، مرد همچنان موظف به پرداخت نفقه و مهریه اوست.

مطالبه مهریه توسط زن در طلاق رجعی، تأثیری بر رجعی بودن طلاق ندارد. به این معنی که حتی اگر زن پس از طلاق رجعی مهریه خود را به اجرا بگذارد، این اقدام مانع از حق رجوع مرد در دوران عده نخواهد شد. اما غالباً، مردان با اطلاع از این بدهی و تعهدات مالی، تمایلی به رجوع نشان نمی دهند.

مطالبه مهریه در طلاق بائن (به جز خلع و مبارات)

طلاق بائن، شامل انواع مختلفی است که مرد در آن حق رجوع در دوران عده را ندارد. در طلاق هایی مانند طلاق یائسه (طلاق زنی که به سن یائسگی رسیده و عده ندارد) یا طلاق غیرمدخوله (طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی)، حق مهریه زن همچنان باقی است. در طلاق غیرمدخوله، زن مستحق نصف مهریه است و در طلاق یائسه، زن مستحق کل مهریه می باشد (اگر نزدیکی صورت گرفته باشد). در این موارد نیز، اصل بر این است که حق مهریه از بین نمی رود، مگر اینکه زن با اراده و به صورت قانونی، آن را اسقاط کرده باشد.

مطالبه مهریه در طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع و مبارات، ماهیت خاصی دارند. در این دو نوع طلاق، زن به دلیل کراهت (یا هر دو طرف در مبارات) از همسر، مالی را به او می بخشد که به آن فدیه می گویند (معمولاً تمام یا بخشی از مهریه). این بذل مال، شرط طلاق است و بدون آن، طلاق جاری نمی شود. در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که در این طلاق ها، حق مهریه از بین رفته است؛ اما قانون یک استثنای بسیار مهم را در نظر گرفته است.

مهم ترین نکته: امکان رجوع از بذل در دوران عده

یکی از حساس ترین و در عین حال حیاتی ترین نکات حقوقی در طلاق خلع و مبارات، امکان رجوع از بذل است. به این معنا که زن، حتی پس از بخشیدن مهریه برای گرفتن طلاق، می تواند در دوران عده طلاق، از این بخشش پشیمان شده و به بذل خود رجوع کند. با این رجوع، او می تواند دوباره مهریه خود را از مرد مطالبه نماید.

تبعات رجوع از بذل: تبدیل طلاق بائن به رجعی

اینجاست که پیچیدگی های حقوقی این نوع طلاق خود را نشان می دهد. اگر زن در دوران عده از بذل مهریه خود رجوع کند، طلاق از نوع بائن به رجعی تبدیل می شود. این تغییر دارای یک پیامد بسیار مهم است: مرد نیز پس از رجوع زن از بذل، حق رجوع به زندگی مشترک با زن را پیدا می کند. به عبارت دیگر، اگر زن مهریه خود را مطالبه کند، این امکان را به مرد می دهد که در دوران عده، بدون نیاز به عقد مجدد، به زن بازگردد و طلاق منتفی شود. این نکته برای زنانی که قصد رجوع از بذل مهریه را دارند، بسیار حائز اهمیت است و باید با آگاهی کامل از تبعات آن اقدام کنند.

تفاوت بذل مهریه با اسقاط کافه خیارات

در اینجا لازم است به تفاوت مهمی اشاره شود: بذل مهریه (در خلع و مبارات که زن مهریه را می بخشد تا طلاق بگیرد) با اسقاط کافه خیارات یا صلح مهریه در قبال طلاق متفاوت است. اسقاط کافه خیارات یا صلح مهریه، معمولاً به معنای بخششی قطعی و غیرقابل رجوع است و زن دیگر نمی تواند مهریه خود را مطالبه کند. اما بذل در خلع، یک استثنای حقوقی دارد که به زن امکان رجوع را در دوران عده می دهد. این تفاوت ظریف، می تواند سرنوشت مالی یک زن را پس از طلاق تغییر دهد و نیازمند مشاوره حقوقی دقیق است.

مطالبه مهریه در طلاق توافقی

طلاق توافقی، همانطور که از نامش پیداست، بر اساس توافق کامل زوجین بر سر تمامی مسائل مربوط به جدایی، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و … صورت می گیرد. در این نوع طلاق، شرایط مهریه کاملاً بستگی به توافقاتی دارد که زوجین در محضر دادگاه و در قالب یک صورتجلسه یا توافق نامه رسمی ثبت می کنند. اگر در این توافق، زن مهریه خود را به طور کامل یا جزئی بخشیده باشد، اصل بر عدم امکان مطالبه مجدد آن است.

با این حال، حتی در طلاق توافقی نیز، اگر بخشش مهریه در قالب بذل (و نه اسقاط کافه خیارات) صورت گرفته باشد و ماهیت طلاق توافقی، خلع یا مبارات باشد، زن این امکان را دارد که در دوران عده طلاق، از بذل مهریه خود رجوع کند. رجوع از بخشش مهریه در طلاق توافقی نیز مانند طلاق خلع و مبارات، باعث می شود که ماهیت طلاق از بائن به رجعی تبدیل شود و مرد حق رجوع به زن در دوران عده را پیدا کند. این موضوع، یک نقطه حساس و مهم در طلاق های توافقی است که اغلب از چشم افراد پنهان می ماند و می تواند منجر به تغییر کلی وضعیت حقوقی طلاق شود. بنابراین، قبل از هرگونه اقدام، باید از جزئیات توافقنامه طلاق توافقی و نوع دقیق بخشش مهریه اطمینان حاصل کرد.

در چه صورت گرفتن مهریه بعد از طلاق ممکن نیست؟ (استثنائات و موانع)

با وجود اینکه حق مطالبه مهریه پس از طلاق، یک اصل کلی در حقوق ایران است، اما در برخی شرایط خاص، زن ممکن است نتواند مهریه خود را پس از طلاق دریافت کند. آگاهی از این استثنائات و موانع، به همان اندازه که شناخت حقوق مهم است، اهمیت دارد.

بخشش رسمی، قطعی و غیرقابل رجوع مهریه

مهم ترین مانع در مسیر دریافت مهریه پس از طلاق، بخشش قطعی و غیرقابل برگشت آن توسط زن است. این بخشش می تواند به اشکال مختلفی صورت گیرد:

• اقرار کتبی در دفاتر اسناد رسمی: اگر زن در یک سند رسمی که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده، به صورت کتبی و با امضای خود، اقرار به بخشش یا ابراء ذمه مرد از پرداخت مهریه کرده باشد، این بخشش قطعی تلقی شده و زن دیگر نمی تواند آن را مطالبه کند.
• اقرار در دادگاه با رضایت کامل: در صورتی که زن در حضور قاضی و در جلسات دادرسی، با رضایت کامل و بدون هیچ اجباری، اقرار به بخشش یا صلح مهریه در قبال طلاق کرده و این موضوع در صورتجلسه دادگاه ثبت شده باشد، این بخشش نیز قطعی و غیرقابل رجوع خواهد بود.
• امضای سندی با عنوان اسقاط کافه خیارات یا صلح مهریه در قبال طلاق: این عبارات حقوقی به معنای صرف نظر کردن کامل از تمام حقوق و اختیارات قانونی مربوط به مهریه است. اگر زن چنین سندی را امضا کند، دیگر نمی تواند ادعایی در خصوص مهریه داشته باشد. تفاوت اصلی آن با بذل مهریه در طلاق خلع این است که در اسقاط کافه خیارات، امکان رجوع در دوران عده وجود ندارد، چرا که ماهیت حقوقی آن یک صلح لازم الاجرا است، نه یک بذل قابل رجوع.

پایان یافتن دوران عده

در مواردی که بخشش مهریه به صورت شفاهی یا در قالب بذل در طلاق های خلع و مبارات انجام شده و زن قصد رجوع از این بخشش را دارد، زمان بندی اهمیت حیاتی دارد. اگر دوران عده طلاق به پایان برسد و زن در این مدت اقدام به رجوع از بذل مهریه نکرده باشد، دیگر امکان مطالبه آن وجود نخواهد داشت. با اتمام عده، طلاق بائن قطعی می شود و رابطه حقوقی زن و مرد به طور کامل پایان می یابد و به تبع آن، حق رجوع از بذل نیز ساقط می شود.

عدم اثبات مهریه

در موارد نادری که مهریه به صورت شفاهی تعیین شده و در سند ازدواج ثبت نشده باشد و هیچ مدرک کتبی یا شاهد معتبری برای اثبات وجود و میزان آن وجود نداشته باشد، زن ممکن است در اثبات حق مهریه خود با مشکل مواجه شود و نتواند آن را مطالبه کند. هرچند که معمولاً مهریه در سند ازدواج ثبت می شود و این مشکل کمتر پیش می آید.

فوت زن پیش از مطالبه مهریه

اگر زن پس از طلاق و پیش از آنکه موفق به مطالبه و دریافت مهریه خود شود، فوت کند، حق مهریه او ساقط نمی شود. در این حالت، ورثه زن (همسر سابق او، فرزندان و پدر و مادر) به نسبت سهم الارث قانونی خود، از مهریه او ارث می برند و می توانند برای مطالبه آن اقدام کنند. بنابراین، فوت زن مانع از وصول مهریه نیست، بلکه تنها شیوه مطالبه و دریافت آن را تغییر می دهد.

زن باکره: دریافت فقط نصف مهریه

اگر زن قبل از برقراری رابطه زناشویی (دخول) از همسر خود جدا شود (طلاق غیرمدخوله)، حتی اگر مهریه به صورت کامل تعیین شده باشد، او تنها مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. این یک قاعده شرعی و قانونی است که در تمام انواع طلاق برای زن باکره صدق می کند و ربطی به بخشش یا عدم بخشش مهریه ندارد.

مراحل قانونی مطالبه مهریه پس از طلاق

مطالبه مهریه پس از طلاق، فرآیندی قانونی است که نیازمند طی کردن مراحل مشخص و جمع آوری مدارک لازم است. این مراحل بسته به مرجع انتخابی (اداره ثبت یا دادگاه) می تواند تفاوت هایی داشته باشد. درک این مسیر، به زن کمک می کند تا با آمادگی و آگاهی بیشتری پیگیر حقوق خود باشد.

جمع آوری مدارک لازم

اولین گام در هر پرونده حقوقی، جمع آوری مستندات و مدارک است. برای مطالبه مهریه پس از طلاق، مدارک زیر ضروری هستند:

• شناسنامه و کارت ملی: مدارک هویتی زن.
• سند ازدواج: این سند، مهم ترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و وجود مهریه و میزان آن است.
• سند طلاق یا رأی دادگاه: برای اثبات وقوع طلاق و نوع آن، این مدارک حیاتی هستند.
• مدارک اثبات اموال زوج (در صورت اطلاع): در صورت آگاهی از اموال منقول یا غیرمنقول مرد (مانند سند ملک، مشخصات حساب بانکی، پلاک خودرو، سهم الشرکه در شرکت ها)، ارائه این مدارک می تواند فرآیند توقیف اموال را تسریع بخشد.

انتخاب مرجع قانونی

مطالبه مهریه پس از طلاق، می تواند از دو طریق اصلی پیگیری شود:

الف) از طریق اداره ثبت

اداره ثبت اسناد و املاک، یک مرجع سریع و کم هزینه برای مطالبه مهریه است، به شرط آنکه مهریه در سند رسمی ازدواج (عقدنامه) قید شده باشد. عقدنامه به خودی خود یک سند لازم الاجرا محسوب می شود و نیاز به حکم دادگاه برای اجرا ندارد.

• مزایا: سرعت بالاتر نسبت به دادگاه، هزینه های دادرسی کمتر، عدم نیاز به مراحل طولانی دادخواهی.
• محدودیت ها: اداره ثبت فقط می تواند اموال شناسایی شده مرد را توقیف کند. همچنین، در توقیف حقوق و مزایای دولتی، محدودیت هایی (مانلاً توقیف یک سوم حقوق کارمندان دولت) وجود دارد. اگر مرد مالی نداشته باشد یا اموال او شناسایی نشود، زن باید به دادگاه مراجعه کند.
• مراحل:
  1. درخواست اجراییه: زن با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه مهریه را می دهد.
  2. معرفی اموال: پس از صدور اجراییه، زن باید اموال مرد را به اداره ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود.
  3. مزایده و وصول مهریه: پس از توقیف، اموال به مزایده گذاشته می شوند و مهریه زن از محل فروش آن ها پرداخت می گردد.

ب) از طریق دادگاه خانواده

دادگاه خانواده، مرجع اصلی برای رسیدگی به تمامی اختلافات خانوادگی، از جمله مطالبه مهریه است. این مسیر، در مقایسه با اداره ثبت، طولانی تر اما جامع تر است و برای مواردی که امکان مطالبه از ثبت وجود ندارد (مثلاً بخشش های قابل رجوع) یا مرد مالی معرفی نمی کند، مناسب تر است.

• مراحل:
  1. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی: زن یا وکیل او با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
  2. ارجاع به دادگاه: دادخواست به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود.
  3. جلسات دادرسی: دادگاه، جلسات متعددی را برای رسیدگی به پرونده، شنیدن اظهارات طرفین و بررسی دلایل و مدارک برگزار می کند.
  4. صدور حکم: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
  5. اجرای حکم: پس از قطعی شدن حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود تا نسبت به توقیف اموال مرد و پرداخت مهریه اقدام شود.

اجرای حکم مهریه

پس از صدور اجراییه از ثبت یا حکم قطعی از دادگاه، نوبت به مرحله اجرای حکم می رسد:

• توقیف اموال منقول و غیرمنقول: اموال مرد (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک، سهام، حقوق و …) قابل توقیف هستند تا مهریه زن از محل آن ها وصول شود.
• کسر از حقوق یا مستمری: در صورتی که مرد شاغل باشد، بخشی از حقوق او (یک سوم برای کارمندان دولت و یک چهارم برای سایرین) قابل کسر و توقیف برای پرداخت مهریه است.
• جلب و بازداشت (در صورت عدم معرفی مال و درخواست اعسار): اگر مرد مالی برای پرداخت مهریه معرفی نکند و یا درخواست اعسار او (ناتوانی از پرداخت یکجای مهریه) پذیرفته نشود، به درخواست زن، حکم جلب و بازداشت او صادر می شود.

موضوع اعسار و تقسیط مهریه

اغلب مردان، پس از صدور حکم مهریه، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه می دهند. در این دادخواست، مرد ادعا می کند که توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد و تقاضای تقسیط آن را می کند. دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، شهادت شهود و سایر مدارک، در مورد اعسار او تصمیم گیری می کند. در صورت پذیرش اعسار، مهریه به صورت اقساطی (مثلاً یک پیش قسط و اقساط ماهانه) تعیین می شود. اگر مرد اقساط را پرداخت نکند، دوباره امکان جلب و بازداشت او فراهم می شود.

نکات مهم حقوقی و کاربردی

در کنار تمامی مراحل و شرایط قانونی، برخی نکات حقوقی و کاربردی وجود دارند که می توانند مسیر مطالبه مهریه پس از طلاق را هموارتر کرده و از بروز مشکلات و پیچیدگی های آتی جلوگیری کنند. آگاهی از این جزئیات، می تواند برای هر زنی که در این موقعیت قرار می گیرد، بسیار راهگشا باشد.

اهمیت دوران عده

دوران عده طلاق، به ویژه در طلاق های رجعی، خلع و مبارات، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. این دوره، یک بازه زمانی تعیین شده توسط قانون است که در آن زن نمی تواند مجدداً ازدواج کند و برخی از حقوق و تکالیف مربوط به زندگی زناشویی همچنان پابرجا می مانند. مهم ترین تأکید در موضوع مهریه، مربوط به رجوع از بذل در طلاق خلع و مبارات است. زن فقط در دوران عده می تواند از بخشش مهریه خود پشیمان شود و آن را مطالبه کند. با پایان یافتن این دوره، این حق از بین می رود. بنابراین، زمان بندی در اقدام برای رجوع از بذل، بسیار حیاتی است.

تفاوت بذل مهریه، هبه و اسقاط کافه خیارات

شناخت تفاوت دقیق بین این اصطلاحات حقوقی، برای جلوگیری از تضییع حقوق زن، ضروری است:

• بذل مهریه: به معنای بخشیدن مهریه توسط زن به مرد، به ویژه در طلاق خلع و مبارات، برای متقاعد کردن مرد به طلاق. ویژگی بارز بذل این است که زن می تواند در دوران عده از آن رجوع کند.
• هبه مهریه: به معنای بخشیدن مهریه به مرد، بدون اینکه هدف آن گرفتن طلاق باشد. هبه می تواند معوض (در قبال چیزی) یا غیرمعوض باشد. در هبه غیرمعوض، زن این امکان را دارد که از هبه خود رجوع کند، مگر اینکه مهریه در مالکیت مرد قرار گرفته باشد (مثلاً مرد آن را فروخته یا به دیگری بخشیده باشد).
• اسقاط کافه خیارات: این عبارت به معنای ساقط کردن تمامی اختیارات و حقوق قانونی زن برای هرگونه ادعایی در مورد مهریه و سایر حقوق مالی است. این یک بخشش قطعی و غیرقابل برگشت محسوب می شود و زن پس از امضای سندی با این عنوان، دیگر نمی تواند به مهریه خود رجوع کند. صلح مهریه در قبال طلاق نیز اغلب ماهیتی مشابه اسقاط کافه خیارات دارد.

این تفاوت ها، ماهیت حقوقی و امکان رجوع از بخشش را به کلی تغییر می دهند و توصیه می شود قبل از امضای هر سندی، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت شود.

امکان توقیف اموال مرد

یکی از نکاتی که شاید برخی از بانوان از آن بی خبر باشند، این است که حتی اگر مرد در زمان طلاق مالی نداشته باشد، این به معنای از بین رفتن حق مهریه زن نیست. زن می تواند در هر زمانی، حتی سال ها پس از طلاق، برای مطالبه مهریه خود اقدام کند و اگر مرد پس از طلاق اموالی به دست آورده باشد (مانند خرید ملک، خودرو، ارث بردن و …)، می توان برای توقیف آن ها و وصول مهریه اقدام کرد. حق مهریه، یک بدهی ممتاز است که تا زمان پرداخت کامل، بر ذمه مرد باقی می ماند.

مشاوره با وکیل متخصص

با توجه به پیچیدگی ها، ظرافت های حقوقی و تغییرات مداوم در قوانین، مشورت با یک وکیل متخصص در امور خانواده، نه تنها ضروری، بلکه حیاتی است. یک وکیل مجرب می تواند:

• وضعیت حقوقی شما را به درستی ارزیابی کند.
• شما را از حقوق و تکالیف خود آگاه سازد.
• بهترین راهکار قانونی برای مطالبه مهریه را پیشنهاد دهد.
• در جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست ها شما را یاری کند.
• در جلسات دادگاه و مذاکرات، از حقوق شما دفاع کند.
• از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند به ضرر شما باشد، جلوگیری کند.

در بسیاری از موارد، حضور یک وکیل می تواند نه تنها سرعت پرونده را افزایش دهد، بلکه شانس موفقیت در وصول مهریه را نیز به طور چشمگیری بالا ببرد.

هزینه های دادرسی و وکالت

پیگیری پرونده های حقوقی، شامل هزینه هایی مانند هزینه دادرسی، تمبر، کارشناسی (در صورت لزوم) و حق الوکاله وکیل است. این هزینه ها بسته به پیچیدگی پرونده و میزان مهریه می تواند متفاوت باشد. اگرچه این هزینه ها ممکن است در ابتدا بالا به نظر برسند، اما با در نظر گرفتن اهمیت و میزان مهریه، سرمایه گذاری برای حفظ حقوق قانونی و مالی زن محسوب می شوند.

سوالات متداول

آیا بخشیدن شفاهی مهریه در زمان طلاق قابل رجوع است؟

بله، در بسیاری از موارد بخشش شفاهی مهریه، به ویژه در طلاق های از نوع خلع و مبارات، در دوران عده طلاق قابل رجوع است. با رجوع از این بخشش، زن می تواند مجدداً مهریه خود را مطالبه کند. اما باید توجه داشت که این رجوع، طلاق بائن را به رجعی تبدیل کرده و حق رجوع را برای مرد نیز ایجاد می کند.

اگر زن باکره باشد، آیا بعد از طلاق می تواند مهریه بگیرد و به چه میزان؟

بله، اگر زن باکره باشد و قبل از برقراری رابطه زناشویی (دخول) از همسرش جدا شود، مستحق دریافت نصف مهریه تعیین شده است، حتی اگر طلاق بعد از مدت طولانی زندگی مشترک اما بدون دخول اتفاق افتاده باشد.

مهلت قانونی برای مطالبه مهریه بعد از طلاق چقدر است؟

برای مطالبه اصل مهریه، مهلت قانونی خاصی وجود ندارد و زن می تواند در هر زمان پس از طلاق، حتی سال ها بعد، برای دریافت آن اقدام کند. اما برای رجوع از بذل مهریه (در طلاق های خلع و مبارات)، این اقدام حتماً باید در دوران عده طلاق صورت گیرد.

آیا در طلاق خلع می توان از بخشش مهریه پشیمان شد؟

بله، در طلاق خلع، زن می تواند در دوران عده طلاق از بخشش مهریه (فدیه) پشیمان شده و به آن رجوع کند. این رجوع باعث می شود طلاق از بائن به رجعی تبدیل شود و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا کند.

اگر مرد بعد از طلاق اموالی نداشته باشد، زن چگونه می تواند مهریه بگیرد؟

حتی اگر مرد در زمان طلاق اموالی نداشته باشد، حق مهریه زن همچنان پابرجاست. زن می تواند در آینده و هر زمان که مرد صاحب اموالی شود (مانند خرید ملک، خودرو، دریافت ارث یا حقوق بازنشستگی)، برای توقیف این اموال و وصول مهریه اقدام کند. همچنین می تواند درخواست حکم جلب مرد را تا زمان پرداخت مهریه یا پذیرش اعسار و تقسیط آن داشته باشد.

آیا بعد از طلاق توافقی هم می شود مهریه را مطالبه کرد؟

در طلاق توافقی، اگر توافق بر سر بخشش مهریه در قالب بذل (و نه اسقاط کافه خیارات) صورت گرفته باشد، زن این امکان را دارد که در دوران عده طلاق از بذل خود رجوع کند. با این رجوع، طلاق توافقی از نوع بائن به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند.

چگونه می توان از بخشش مهریه در دوران عده رجوع کرد؟

برای رجوع از بخشش مهریه در دوران عده (در طلاق های خلع و مبارات)، زن باید با مراجعه به دادگاه خانواده و ثبت دادخواست، صراحتاً اعلام کند که از بذل مهریه خود پشیمان شده و قصد رجوع از آن را دارد. این درخواست در دادگاه ثبت و پیگیری می شود.

در پایان، باید تأکید کرد که مهریه، یک حق قانونی و شرعی است که قانون برای حمایت از زن در نظر گرفته است و حتی پس از طلاق نیز در اکثر موارد، این حق پابرجاست. پیچیدگی های قانونی و ظرافت های خاص هر پرونده، مسیر پیگیری مهریه را نیازمند آگاهی کامل و در بسیاری مواقع، همراهی با وکیل متخصص می سازد. به بانوان توصیه می شود که با آگاهی از حقوق خود و در صورت لزوم با دریافت مشاوره حقوقی تخصصی، قدم در این مسیر بگذارند تا بتوانند به بهترین شکل از حقوق قانونی خود دفاع کنند. پیگیری هوشمندانه و به موقع می تواند تضمین کننده احقاق حقوق شما باشد و در این راه، تجربه و تخصص وکلای مجرب می تواند بسیار راهگشا باشد.