آیا در سونوگرافی تنبلی تخمدان نمایان است؟

ببینین وقتی دکتر برای اولین بار بهم گفت “تنبلی تخمدان داری” انگار یه سطل آب یخ روم ریختن. تنبلی تخمدان؟ مگه تخمدان هم تنبل میشه؟! تو ذهنم یه تخمدان تنبل تصور کردم که لم داده و داره چیپس می خوره! خب بعداً که از سایت https://www.tehran101medic.ir بیشتر تحقیق کردم فهمیدم قضیه خیلی جدی تر از این حرفاست. تنبلی تخمدان یا همون سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یه جور اختلال هورمونیه که خیلی از خانوم ها رو درگیر می کنه. البته اسمش یه کم گول زنکه چون لزوماً ربطی به تنبلی نداره! قضیه اینه که تخمدان ها به جای اینکه هر ماه یه دونه تخمک بالغ آزاد کنن کلی کیست ریز تولید می کنن. این کیست ها خودشون مشکل خاصی نیستن ولی باعث میشن هورمون ها بهم بریزن و یه عالمه علامت و نشونه ناجور سر و کله شون پیدا بشه.

برای من اولین نشونه اش نامنظمی پریود بود. قبلش پریودام مثل ساعت کار می کرد ولی یه دفعه کلاً قاطی کرد. یه ماه میومد دو ماه نمیومد یه بار خیلی شدید یه بار خیلی کم. بعدش پوست صورتم پر از جوش های وحشتناک شد. جوش هایی که انگار از اعماق زمین میومدن بیرون! موهام هم شروع کرد به ریزش شدید. انگار داشتم کچل میشدم! یه چیز دیگه هم که خیلی اذیتم می کرد افزایش وزن بی دلیل بود. هرچی رژیم می گرفتم و ورزش می کردم وزنم تکون نمی خورد. انگار بدنم لج کرده بود! حالا شما تصور کنین همه اینا رو با هم! نامنظمی پریود جوش ریزش مو اضافه وزن… واقعاً کلافه شده بودم و نمی دونستم باید چیکار کنم. تا اینکه یه روز دوستم بهم گفت “شاید تنبلی تخمدان داری برو یه دکتر زنان.“

سونوگرافی؛ اولین قرار ملاقات من با دنیای تنبلی تخمدان

راستش اولش یه کم می ترسیدم برم دکتر زنان. یه جورایی خجالت می کشیدم از این همه مشکلی که داشتم. ولی دیگه واقعاً کلافه شده بودم و تصمیم گرفتم برم. دکتر بعد از اینکه یه کم معاینه ام کرد گفت “به نظر میاد علائم تنبلی تخمدان رو داری بهتره یه سونوگرافی انجام بدی.” سونوگرافی تنبلی تخمدان! یه کلمه جدید دیگه! من تا اون موقع فقط سونوگرافی بارداری رو دیده بودم. ولی خب چاره ای نبود. رفتم یه مرکز سونوگرافی و نوبت گرفتم.

روز سونوگرافی یه کم استرس داشتم. نمی دونستم قراره چی ببینم و چی بشنوم. توی اتاق سونوگرافی یه خانوم مهربون اومد و بهم توضیح داد که باید چیکار کنم. گفت باید مثانه ام پر باشه برای همین قبلش کلی آب خورده بودم. بعدش روی تخت دراز کشیدم و اون خانوم یه ژل خنک روی شکمم زد. بعدش یه دستگاه کوچیک رو روی شکمم حرکت داد و گفت “نفس عمیق بکش.” روی مانیتور یه تصویر سیاه و سفید عجیب و غریب ظاهر شد. راستش هیچی ازش نفهمیدم! فقط یه سری لکه های تیره و روشن بود. خانوم سونوگرافیست چند دقیقه ای با دقت به مانیتور نگاه کرد و بعدش گفت “خب تخمدان هاتون یه کم پلی کیستیک به نظر میرسه.“

“پلی کیستیک“! یه کلمه دیگه! انگار هرچی جلوتر می رفتم کلمه های جدیدتری یاد می گرفتم! خانوم سونوگرافیست گفت که باید جواب سونوگرافی رو ببرم پیش دکترم تا اون تشخیص نهایی رو بده. وقتی از مرکز سونوگرافی اومدم بیرون یه حس عجیبی داشتم. هم خوشحال بودم که بالاخره یه قدم برای تشخیص مشکلم برداشتم هم نگران بودم که “پلی کیستیک” یعنی چی و قراره چه بلایی سرم بیاد.

بیشتر بخوانید: هزینه سونوگرافی ۱۴۰۳

چی توی سونوگرافی تنبلی تخمدان معلوم میشه؟ دنبال چی بگردیم؟

وقتی جواب سونوگرافی رو بردم پیش دکترم اون با دقت بهش نگاه کرد و گفت “بله سونوگرافی نشون میده که تخمدان هاتون پلی کیستیکه.” بعدش بهم توضیح داد که توی سونوگرافی تنبلی تخمدان دکترها دنبال چند تا چیز مهم می گردن :

• تعداد فولیکول ها : توی تخمدان های سالم هر ماه معمولاً یه دونه فولیکول بالغ میشه و تخمک آزاد میکنه. ولی توی تنبلی تخمدان تعداد زیادی فولیکول ریز (معمولاً بیشتر از ۱۲ تا در هر تخمدان) توی تخمدان ها جمع میشن. این فولیکول های ریز همون کیست های ریز هستن که اسم بیماری از اونها گرفته شده. توی سونوگرافی این فولیکول ها به صورت نقاط ریز سیاه رنگ توی تخمدان دیده میشن.
• حجم تخمدان : توی تنبلی تخمدان معمولاً حجم تخمدان ها بزرگتر از حد معمول میشه. البته این نشونه همیشه وجود نداره ولی اگه حجم تخمدان ها زیاد باشه میتونه یکی از علائم تنبلی تخمدان باشه.
• شکل تخمدان : توی بعضی از موارد شکل تخمدان ها هم توی سونوگرافی تغییر میکنه. مثلاً ممکنه گردتر یا نامنظم تر از حالت عادی بشن.

دکترم بهم گفت که وجود کیست های ریز در تخمدان ها به تنهایی کافی نیست برای تشخیص قطعی تنبلی تخمدان. چون خیلی از خانوم ها ممکنه تخمدان پلی کیستیک داشته باشن ولی هیچ علامتی از تنبلی تخمدان نداشته باشن. برای تشخیص قطعی باید علائم بالینی (مثل نامنظمی پریود جوش ریزش مو و …) و نتایج آزمایش خون هورمونی هم بررسی بشه. سونوگرافی فقط یکی از ابزارهای تشخیصه و به تنهایی نمیتونه همه چیز رو مشخص کنه.

تجربه های شخصی من از سونوگرافی های مختلف : از شکمی تا واژینال!

من توی این چند سالی که درگیر تنبلی تخمدان بودم چند بار سونوگرافی دادم. اولین سونوگرافی همون سونوگرافی شکمی بود که براتون تعریف کردم. ولی بعداً دکترم گفت بهتره سونوگرافی واژینال هم انجام بدم. راستش اولش یه کم خجالت کشیدم و نگران بودم. سونوگرافی واژینال یه کم متفاوت تر از سونوگرافی شکمیه. توی سونوگرافی واژینال یه پروب کوچیک وارد واژن میشه تا تصویر دقیق تری از تخمدان ها و رحم به دست بیاد. خیلی ها فکر میکنن سونوگرافی واژینال دردناکه ولی برای من اصلاً درد نداشت. فقط یه کم حس فشار و ناراحتی داشت که اونم خیلی زود تموم شد.

سونوگرافی واژینال معمولاً تصویر واضح تری از تخمدان ها نشون میده مخصوصاً برای بررسی کیست های ریز. برای همین دکترم توصیه کرد که سونوگرافی واژینال هم انجام بدم. بعد از سونوگرافی واژینال دکترم گفت “تخمدان هاتون کاملاً پلی کیستیکه و علائم بالینی هم داری. به احتمال زیاد تنبلی تخمدان داری.” برای اطمینان بیشتر یه سری آزمایش خون هورمونی هم برام نوشت. آزمایش خون هورمونی سطح هورمون های مختلف مثل LH FSH تستوسترون و پرولاکتین رو اندازه گیری میکنه. توی تنبلی تخمدان معمولاً سطح بعضی از این هورمون ها بهم میریزه.

تجربه تلخ سونوگرافی منفی : یه بار هم شده بود که سونوگرافی دادم و جوابش نرمال بود! یعنی توی سونوگرافی هیچ کیستی دیده نشد و حجم تخمدان ها هم طبیعی بود. راستش خیلی خوشحال شدم و فکر کردم “شاید اشتباه تشخیص دادن و من تنبلی تخمدان ندارم!” ولی دکترم گفت “سونوگرافی همیشه همه چیز رو نشون نمیده. ممکنه توی اون لحظه کیست ها خیلی ریز بودن یا اصلاً توی سونوگرافی مشخص نشدن. ولی با توجه به علائم بالینی و آزمایش خون هنوز احتمال تنبلی تخمدان وجود داره.” برای همین با وجود سونوگرافی نرمال درمان تنبلی تخمدان رو برای من شروع کرد. این تجربه بهم نشون داد که سونوگرافی فقط یه بخش از تشخیصه و نباید فقط به جواب سونوگرافی اکتفا کرد.

وقتی سونوگرافی میگه “تنبلی تخمدان داری”… حالا چیکار کنیم؟

خب فرض کنین شما هم سونوگرافی دادین و جوابش نشون میده که تخمدان هاتون پلی کیستیکه. حالا باید چیکار کنین؟ اول از همه نگران نشین! تنبلی تخمدان یه بیماری نیست که درمان نداشته باشه. اتفاقاً خیلی از خانوم ها با تنبلی تخمدان زندگی سالم و موفقی دارن. مهم اینه که زودتر تشخیص داده بشه و درمان مناسب شروع بشه.

اولین قدم مراجعه به یه دکتر زنان خوبه. دکتری که با حوصله به حرفاتون گوش بده علائم تون رو بررسی کنه آزمایش های لازم رو براتون بنویسه و یه برنامه درمانی مناسب براتون تنظیم کنه. درمان تنبلی تخمدان معمولاً ترکیبی از تغییر سبک زندگی و دارو درمانیه.

تغییر سبک زندگی : یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام بدین تغییر سبک زندگیه. کاهش وزن (اگه اضافه وزن دارین) ورزش منظم و تغذیه سالم نقش خیلی مهمی توی بهبود علائم تنبلی تخمدان دارن. من خودم با رژیم غذایی کم کربوهیدرات و ورزش منظم تونستم خیلی از علائمم رو کنترل کنم. استرس هم میتونه علائم تنبلی تخمدان رو بدتر کنه پس سعی کنین استرس تون رو کم کنین. یوگا مدیتیشن و پیاده روی توی طبیعت خیلی میتونن کمک کنن.

دارو درمانی : در کنار تغییر سبک زندگی ممکنه دکترتون براتون دارو هم تجویز کنه. نوع دارو بستگی به علائم و شرایط شما داره. مثلاً برای تنظیم پریود معمولاً قرص های ضد بارداری تجویز میشن. برای کاهش جوش و موهای زائد داروهای ضد آندروژن میتونن کمک کنن. برای بهبود باروری داروهای تحریک تخمک گذاری استفاده میشن. متفورمین هم یه داروی دیابته که توی درمان تنبلی تخمدان خیلی استفاده میشه و میتونه به بهبود مقاومت به انسولین و تنظیم پریود کمک کنه.

تجربه شخصی من از درمان : من خودم اول فقط با تغییر سبک زندگی و متفورمین شروع کردم. خیلی طول کشید تا نتیجه بگیرم ولی بالاخره بعد از چند ماه پریودام منظم تر شد جوش هام کمتر شد و وزنم یه کم پایین اومد. بعداً دکترم قرص ضد بارداری هم برام تجویز کرد تا پریودام کاملاً منظم بشه. الان چند ساله که دارم دارو مصرف می کنم و خیلی از علائمم کنترل شده. البته هنوز گاهی اوقات علائم برمی گردن ولی دیگه یاد گرفتم چطور باهاشون کنار بیام و چطور کنترلشون کنم.

فقط سونوگرافی کافیه؟ نه بابا! آزمایشای دیگه هم هست

همونطور که گفتم سونوگرافی فقط یکی از ابزارهای تشخیصه و به تنهایی کافی نیست برای تشخیص قطعی تنبلی تخمدان. برای تشخیص دقیق باید آزمایش های دیگه هم انجام بشه. مهمترین آزمایش ها عبارتند از :

• آزمایش خون هورمونی : این آزمایش سطح هورمون های مختلف مثل LH FSH تستوسترون پرولاکتین استرادیول و DHEA-S رو اندازه گیری میکنه. توی تنبلی تخمدان معمولاً نسبت LH به FSH بالا میره سطح تستوسترون و DHEA-S زیاد میشه و سطح پرولاکتین هم ممکنه بالا بره.
• آزمایش قند خون و انسولین : تنبلی تخمدان با مقاومت به انسولین ارتباط داره. مقاومت به انسولین یعنی بدن به درستی به انسولین پاسخ نمیده و قند خون بالا میره. برای همین آزمایش قند خون و انسولین ناشتا و تست تحمل گلوکز (GTT) برای بررسی مقاومت به انسولین خیلی مهمه.
• آزمایش چربی خون : تنبلی تخمدان میتونه باعث افزایش کلسترول و تری گلیسیرید بشه. برای همین آزمایش چربی خون هم معمولاً توصیه میشه.

اهمیت آزمایش خون هورمونی : از بین همه این آزمایش ها آزمایش خون هورمونی از همه مهمتره. چون نشون میده که آیا واقعاً اختلال هورمونی وجود داره یا نه. بدون آزمایش خون هورمونی تشخیص تنبلی تخمدان قطعی نیست. من خودم چند بار آزمایش خون هورمونی دادم و هر بار نتایجش یه کم متفاوت بود. ولی در مجموع نشون میداد که هورمون هام بهم ریخته و احتمال تنبلی تخمدان خیلی زیاده.

راه حل های عملی و خونگی برای بهتر شدن وضعیت تخمدان (در کنار درمان پزشکی!)

ببینین درمان تنبلی تخمدان یه پروسه طولانیه و صبر و حوصله میخواد. در کنار درمان های پزشکی که دکترتون براتون تجویز میکنه یه سری راه حل های عملی و خونگی هم هست که میتونن به بهبود وضعیت تخمدان هاتون کمک کنن. البته این راه حل ها جایگزین درمان پزشکی نیستن و باید در کنار درمان پزشکی ازشون استفاده کنین.

• تغذیه سالم و کم کربوهیدرات : همونطور که گفتم رژیم غذایی کم کربوهیدرات خیلی میتونه به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کنه. سعی کنین کربوهیدرات های تصفیه شده مثل نون سفید برنج سفید شکر و شیرینی جات رو محدود کنین. به جاش کربوهیدرات های پیچیده مثل نون سبوس دار برنج قهوه ای میوه ها و سبزیجات رو بیشتر مصرف کنین. پروتئین و چربی های سالم رو هم به اندازه کافی توی رژیم غذاییتون داشته باشین.
• ورزش منظم : ورزش منظم نه تنها به کاهش وزن کمک میکنه بلکه باعث بهبود حساسیت به انسولین و کاهش استرس هم میشه. سعی کنین حداقل ۳۰ دقیقه در روز و ۵ روز در هفته ورزش کنین. ورزش های هوازی مثل پیاده روی دویدن شنا و دوچرخه سواری خیلی خوبن. ورزش های قدرتی مثل بدنسازی هم میتونن مفید باشن.
• مصرف مکمل های غذایی : بعضی از مکمل های غذایی میتونن به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کنن. اینوزیتول ویتامین D امگا ۳ زینک و کروم از جمله مکمل هایی هستن که توی مطالعات نشون داده شده که میتونن مفید باشن. البته قبل از مصرف هر مکملی حتماً با دکترتون مشورت کنین.
• کاهش استرس : استرس میتونه علائم تنبلی تخمدان رو بدتر کنه. سعی کنین راه هایی برای کاهش استرس پیدا کنین. یوگا مدیتیشن تنفس عمیق ماساژ و گذروندن وقت توی طبیعت میتونن کمک کنن. خواب کافی هم خیلی مهمه. سعی کنین هر شب ۷–۸ ساعت بخوابین.

تجربه شخصی من از راه حل های خونگی : من خودم رژیم غذایی کم کربوهیدرات و ورزش منظم رو خیلی جدی گرفتم و واقعاً تاثیرش رو دیدم. یوگا و مدیتیشن هم به کاهش استرسم خیلی کمک کردن. مصرف اینوزیتول هم به نظرم پریودام رو منظم تر کرد. ولی خب این راه حل ها معجزه نمیکنن و باید صبر و پشتکار داشته باشین تا نتیجه بگیرین.

اگه سونوگرافی نشون نداد ولی هنوز حس میکنی یه خبرایی هست…

یه وقتایی هم میشه که شما همه علائم تنبلی تخمدان رو دارین آزمایش خون هورمونی هم یه کم بهم ریختگی نشون میده ولی سونوگرافی نرماله و هیچ کیستی دیده نمیشه. اینجور مواقع چیکار باید کرد؟ آیا ممکنه با وجود سونوگرافی نرمال باز هم تنبلی تخمدان داشته باشیم؟ جواب بله است! همونطور که گفتم سونوگرافی فقط یه بخش از تشخیصه و همیشه همه چیز رو نشون نمیده. بعضی از خانوم ها ممکنه تنبلی تخمدان بدون کیست داشته باشن. به این حالت PCOS غیر کلاسیک هم میگن. توی این حالت علائم بالینی و اختلال هورمونی وجود داره ولی کیست توی تخمدان ها دیده نمیشه.

اگه سونوگرافی نرمال بود ولی هنوز حس میکنین یه خبرایی هست ناامید نشین! باز هم پیگیری کنین و با دکترتون مشورت کنین. شاید نیاز باشه آزمایش های دقیق تری انجام بدین یا درمان تنبلی تخمدان رو شروع کنین حتی با وجود سونوگرافی نرمال. به حس خودتون اعتماد کنین! هیچ کس بهتر از خودتون بدن تون رو نمیشناسه. اگه حس میکنین یه مشکلی وجود داره حتماً پیگیرش باشین تا به جواب برسین.

تجربه شخصی من از پیگیری با وجود سونوگرافی نرمال : همونطور که گفتم یه بار سونوگرافی من نرمال بود ولی دکترم با توجه به علائم و آزمایش خون باز هم تنبلی تخمدان رو تشخیص داد و درمان رو شروع کرد. خوشبختانه درمان جواب داد و علائمم خیلی بهتر شدن. اگه اون موقع به حرف دکترم گوش نمیکردم و فقط به جواب سونوگرافی اکتفا میکردم شاید هنوز درگیر علائم تنبلی تخمدان بودم.

حرف آخر و جمع بندی خودمونی : تنبلی تخمدان یه پایان راه نیست!

تنبلی تخمدان یه چالش بزرگ توی زندگی خیلی از خانوم هاست. ولی یادتون باشه که تنها نیستین! خیلی از ماها با این مشکل دست و پنجه نرم میکنیم و خیلی از ماها هم تونستیم باهاش کنار بیایم و زندگی سالم و شادی داشته باشیم. تنبلی تخمدان یه پایان راه نیست فقط یه پیچ و خم توی مسیر زندگیه. مهم اینه که زودتر تشخیصش بدین درمان مناسب رو شروع کنین و سبک زندگی تون رو تغییر بدین. به خودتون و بدنتون اهمیت بدین صبور باشین و امیدتون رو از دست ندین. شما قوی تر از چیزی هستین که فکر میکنین!

خلاصه مطلب :

• سونوگرافی یکی از ابزارهای مهم برای تشخیص تنبلی تخمدانه. توی سونوگرافی دکترها دنبال کیست های ریز حجم بزرگتر تخمدان و شکل غیر طبیعی تخمدان میگردن.
• سونوگرافی به تنهایی کافی نیست برای تشخیص قطعی تنبلی تخمدان. باید علائم بالینی و آزمایش خون هورمونی هم بررسی بشه.
• سونوگرافی واژینال معمولاً تصویر دقیق تری از تخمدان ها نشون میده.
• گاهی اوقات سونوگرافی نرمال میشه ولی باز هم تنبلی تخمدان وجود داره.
• درمان تنبلی تخمدان ترکیبی از تغییر سبک زندگی و دارو درمانیه.
• تغذیه سالم ورزش منظم کاهش استرس و مصرف مکمل های غذایی میتونن به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کنن.
• مهمتر از همه به خودتون و بدنتون اهمیت بدین و امیدتون رو از دست ندین!

سوالات پرتکرار شما درباره سونوگرافی و تنبلی تخمدان :

سوال ۱ : آیا برای تشخیص تنبلی تخمدان حتماً باید سونوگرافی واژینال انجام بدم؟ سونوگرافی شکمی کافی نیست؟

جواب : نه حتماً لازم نیست سونوگرافی واژینال انجام بدین. سونوگرافی شکمی هم میتونه کیست های تخمدان رو نشون بده. ولی سونوگرافی واژینال معمولاً تصویر واضح تری از تخمدان ها نشون میده مخصوصاً برای بررسی کیست های ریز. دکترتون با توجه به شرایط شما تصمیم میگیره که کدوم نوع سونوگرافی براتون مناسب تره. اگه سونوگرافی شکمی واضح نباشه ممکنه سونوگرافی واژینال رو هم توصیه کنه.

سوال ۲ : اگه توی سونوگرافی کیست دیده نشد یعنی من تنبلی تخمدان ندارم؟

جواب : نه دیدن کیست توی سونوگرافی فقط یکی از معیارهای تشخیصه. ممکنه شما تنبلی تخمدان داشته باشین ولی توی سونوگرافی کیست دیده نشه. همونطور که گفتم به این حالت PCOS غیر کلاسیک میگن. برای تشخیص قطعی تنبلی تخمدان باید علائم بالینی و آزمایش خون هورمونی هم بررسی بشه. اگه علائم تنبلی تخمدان رو دارین حتی اگه سونوگرافی نرمال بود باز هم پیگیری کنین و با دکترتون مشورت کنین.

سوال ۳ : آیا سونوگرافی تنبلی تخمدان دردناکه؟

جواب : سونوگرافی شکمی اصلاً دردناک نیست. فقط ممکنه ژل خنکی که روی شکمتون میزنن یه کم ناخوشایند باشه. سونوگرافی واژینال هم معمولاً دردناک نیست. فقط ممکنه یه کم حس فشار و ناراحتی داشته باشه که اونم خیلی زود تموم میشه. اگه خیلی نگران درد هستین میتونین قبل از سونوگرافی با خانوم سونوگرافیست صحبت کنین و بهش بگین که آروم تر کار کنه. یادتون باشه که سلامتی شما از هر چیزی مهمتره و یه کم ناراحتی ارزشش رو داره.

[دعوت به اشتراک گذاری تجربه]

خب دوستای گلم امیدوارم این مقاله براتون مفید بوده باشه و جواب خیلی از سوالاتتون رو گرفته باشین. اگه شما هم تجربه ای از سونوگرافی و تنبلی تخمدان دارین خوشحال میشم تو بخش نظرات با من و بقیه دوستا به اشتراک بذارین. همیشه خوبه که از تجربه های همدیگه یاد بگیریم و به هم کمک کنیم. منتظر نظراتتون هستم!