بزنگاهی به نام دانشگاه امام صادق(ع)

البته اینجا یک تفاوت مهم وجود دارد و برعکس هاروارد و سوربون، دانشگاه امام صادق(ع) جزو دانشگاه‌های برتر ایران نیست و به این ترتیب در مفهوم علم و دانش بازنگری شده است اما این مسئله دانشجویان این دانشگاه را نگران نمی‌کند و بازار کار برای آن‌ها فراهم است. به طوری که هیچکدام انگیزه و علاقه‌ای برای مهاجرت به خارج از کشور ندارند و در همین ایران، با یک وزارت خانه یا هیات مدیره یا در نهایت یک برنامه در صدا و سیما به خدمت می‌پردازند. البته امام صادقی‌های علاقه‌مند به سفر خارجی هم به خصوص در دوره سعید جلیلی، به عناوین مختلف نظیر تشریفاتی، به عنوان سفیر، به اقصی نقاط دنیا رفتند.

به گفته مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) «بیشتر مدیران پرورش یافته در این دانشگاه جذب وزارت ارشاد، صدا و سیما و وزارت امور خارجه شده‌اند.» آنها البته در دوره‌ای در قوه قضاییه و شورای نگهبان هم نفوذ زیادی پیدا کردند؛ چنانچه زمانی که رئیسی در قوه قضاییه بود، علی غلامی، هادی طحان نظیف، محمد دهقان و محمد حسن صادقی مقدم و عبدالحمید مرتضوی را به مجلس معرفی کرد. علی غلامی از نیروهای دانشگاه امام صادق بود که ریاست گروه معارف این دانشگاه را بر عهده داشت و در برنامه‌های شبکه افق به عنوان میهمان دعوت می‌شد. هادی طحان نظیف هم که ریاست گروه حقوق دانشگاه را بر عهده داشت و به شورای نگهبان رفت.

دانشگاه امام صادق در دولت احمدی نژاد

در دولت اول احمدی نژاد، عمده قدرت امام صادقی‌ها در وزارت علوم بود، اما در دولت دوم احمدی نژاد با حضور سیدمحمد حسینی در وزارت ارشاد، آن‌ها وارد این وزارتخانه هم شدند. همچنین شورای عالی امنیت ملی نیز در همین دوره به یک فارغ التحصیل گمنام دانشگاه امام صادق (ع) سپرده شد: سعید جلیلی.

در دولت روحانی، حضور امام صادقی‌ها به چهره‌های امنیتی- فرهنگی مثل حسام الدین آشنا و کاظم جلالی خلاصه شد، اما در دولت رئیسی، این بار امام صادقی‌ها با قدرت بیشتری آمده اند و نیم نگاهی هم به مسئولیت‌های اقتصادی دارند. این همه حضور متنوع مدیران میانی در دولت ابراهیم رئیسی، حالا صدای انتقاد همه را بلند کرده است. بعضی صاحب‌نظران معتقدند فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق، به خاطر نوع خاص گزینش دانشجو در این دانشگاه، ارتباط کمتری با عامه مردم دارند و برداشت آن‌ها از سلیقه و خواسته‌های واقعی مردم به خاطر فضای ایزوله دانشگاه امام صادق(ع)، با واقعیت فاصله دارد. چنانچه درباره فارغ التحصیلان حوزه علمیه هم چنین استدلال‌هایی مطرح می‌شود. مثلا میثم لطیفی، پیش از این رئیس دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع) بوده و قبل از وزارت، تنها یک مصاحبه با خبرگزاری ایران تودی داشته و در آن درباره راهکارهای جذب جوانان به مسجد صحبت کرده است!

محمدسعید مهدوی کنی ریاست هسته گزینش دانشگاه بود که بعد از پدر، ریاست دانشگاه را بر عهده گرفت. واحد گزینش دانشگاه البته تنها مربوط به استادان و کارمندان این دانشگاه نیست. دانشجویان برای ورد باید مرحله‌ای بگذارنند سپس وارد دانشگاه شوند. واحد گزینش دانشگاه که در اختیار نزدیکان مرحوم آیت الله مهدوی کنی است، با توجه به معیارهای دینی، علمی، اخلاقی و سیاسی تعیین می‌کند چه دانشجویانی حق تحصیل در این دانشگاه را دارند و چه استادانی شایسته تدریس هستند. شایستگی حضور در دانشگاه تنها با مصاحبه حضوری، تحقیق میدانی و بررسی سوابق سیاسی و اجتماعی افراد میسر است.

مثلث دانشگاه امام صادق ، صدا و سیما و دولت رئیسی

در سال‌های ۷۶ تا ۸۴ بدنه دولت کمتر دانش‌آموختگان امام صادق(ع) را جذب خود می‌کرده و در همین سال هاست (یعنی دوران ریاست لاریجانی بر سازمان صداوسیما) که این فارغ‌التحصیلان جذب سازمان می‌شوند. هنوز هم آن‌ها که جذب شدند؛ هستند. به مرور، حضور در صدا و سیما یکی از ویژگی‌های امام صادقی‌ها شد و آن‌ها دست به ساخت برنامه‌هایی با هدف معرفی چهره‌هایی از خودشان کردند. این مسئله البته چند وقتی است با حکم ریاست پیمان جبلی، بیش از گذشته، علنی‌تر شده است.

اگر نهادهایی مثل شورای راهبردی شبکه‌های مختلف تلویزیون را سرچ کنید، نام انبوهی از استادان و دانشجویان گمنام‌تر و ناتوان‌تر دانشگاه ام صادق را خواهید دید.

برنامه‌هایی مثل بدون توقف، تا ثریا، جهان آرا، میدان، عصر جدید پای مجریان و کارشناسانی مثل وحید یامین پور، عبدالملکی و… را به صداوسیما باز کرد و دروازه نشستن آن‌ها روی صندلی‌های بزرگتر و مهمتر شد. در واقع امروز کسی نمی‌پرسد از آن همه شرکت‌کننده امیدوار برنامه میدان، کدام فرد توانست ایده خود را تجاری کند؟ امروز همه می‌دانند داور آن مسابقه بود که برنده واقعی بود، چنانچه برای یامین‌پور و سیدبشیر حسینی هم همین اتفاق افتاد.

به نظر می‌رسد کاهش سختگیری علمی با افزایش سختگیری عقیدتی همراه بوده است. حالا دانشجویانی که اتوبان چمران را به مقصد دانشگاه امام صادق(ع) طی می‌کنند با سخت‌گیری‌های پیشین برای ماندن شبانه‌روزی در دانشگاه روبرو نیستند. دغدغه‌ای برای جور کردن بهانه برای خروج از محوطه ندارند و در فضایی عادی‌تر، دوره تحصیل را سپری می‌کنند. شرایط در حال دگرگونی است و تکیه زدن پی‌درپی دانش‌آموختگان این دانشگاه بر صندلی ریاست و وزارت و مدیریت، آن را در کانون توجه قرار داده است. این توجه می‌تواند در آینده به زیان این مجموعه تمام شود. تجربه نشان می‌دهد توجه خاص افکارعمومی همواره افول آفتاب بخت مجموعه‌ها را در میان‌مدت در پی داشته است. شاید اولین سیگنال را وزیر امور اقتصادی و دارایی به فضای سیاسی و مدیریتی مخابره کرد. آن‌جا که در مراسم تودیع و معارفه رییس سازمان امور مالیاتی تاکید کرد از انتصاب فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق(ع) خودداری کنید و از دانش‌اموختگان سایر دانشگاه‌‎ها نیز بهره ببرید.

روزهای متفاوتی پیش‌روست. اقتصاد آزمون بزرگ مردانی است که از دانشگاه امام صادق(ع) می‌آیند. اگر عرصه فرهنگ و سیاست، عرصه‌ای غیرقابل اندازه گیری باشد، حوزه اقتصاد، حوزه سنجش با اعداد و ارقام است چرا که ابعاد سفره‌ها، اولین چیزی است که افکار عمومی به عینه در خانه‌هایشان مشاهده می‌کنند. نتیجه همه سیاست‌گذاری‌ها در حوزه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، در بخش اقتصاد نمود می‌یابد. منتقدان دیروز، مسئولان امروز شده‌اند آنها که معتقدند اقتصاد ربطی به سیاست ندارد، تحریم و لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف و … دلیلی محکمه‌پسند برای مشکلات اقتصادی نیست و جهان را باید جوری دیگر دید.

بی‌تردید تب امام صادقی‌ها به زودی عرق می‌کند چرا که میدان عمل با فضای تئوریزه دانشگاهی متفاوت است. نسلی که حالا در عرصه اقتصاد حضور یافته تکلیف تداوم یا عدم تداوم یارگیری از دانشگاه امام صادق (ع) در عرصه مدیریتی را تعیین می‌کند.