کشف صخره ای اسرارآمیز در مریخ با صدها کروی تیره رنگ

کاوشگر پشتکار ناسا (Perseverance) اخیراً در یکی از مأموریت های خود در مریخ به صخره ای برخورد کرده که به گفته دانشمندان یکی از غیرعادی ترین ساختار هایی است که تاکنون در این سیاره دیده شده است. این صخره که «خلیج سنت پال» (St. Pauls Bay) نام گرفته با شکل های کروی تیره رنگ و بافت های مرموز پوشیده شده و موجب حیرت جامعه علمی شده است.

در حالی که پیش تر نیز ساختار های کروی مشابهی در مریخ مشاهده شده بودند اما ویژگی های منحصر به فرد صخره «خلیج سنت پال» آن را به نمونه ای ویژه و متفاوت تبدیل کرده است. پرسش اصلی دانشمندان این است که آیا این ساختار ها حاصل فعالیت های آتشفشانی هستند نتیجه فرآیند های زیرزمینی آب های زیرسطحی اند یا حتی ممکن است ناشی از برخورد های کیهانی باشند؟ پاسخ به این پرسش ها می تواند درک ما از گذشته زمین شناختی مریخ را متحول کند.

کشف یک صخره غیرعادی با ویژگی های منحصر به فرد

تیم علمی پشتکار به تازگی در منطقه ای به نام «بروم پوینت» واقع در دامنه های پایینی تپه ویچ هِیزل در حاشیه دهانه جیزرو با صخره ای مواجه شد که به طور غیرمعمولی با صد ها کره بسیار کوچک به قطر چند میلی متر پوشیده شده است. پشتکار تنها دو هفته پیش وارد این منطقه شد تا لایه های سنگی روشن و تیره ای را که از مدار شناسایی شده بودند بررسی کند. هفته گذشته این کاوشگر موفق شد یکی از این لایه های روشن را با استفاده از ابزار حفاری خود نمونه برداری کند. در جریان همین بررسی ها بود که صخره ی غیرعادی «خلیج سنت پال» در نزدیکی محل نمونه برداری توجه تیم را جلب کرد.

صخره ای با ساختاری کاملاً بی سابقه

این صخره از ویژگی هایی کروی شکل به رنگ خاکستری تیره برخوردار است. برخی از این اشکال کاملاً گرد برخی دیگر بیضی مانند یا کشیده و تعدادی دارای لبه های تیز و زاویه دار هستند که ممکن است بقایای کره های شکسته باشند. حتی برخی از این کره ها دارای سوراخ های ریز نیز هستند. پرسش مهم این است که چه فرآیند زمین شناختی می تواند منجر به ایجاد چنین تنوعی از اشکال غیرعادی شود؟

راز کروی های مریخی؛ معمایی قدیمی تر از یک دهه

این نخستین بار نیست که اشکال کروی عجیب در مریخ دیده می شوند. در سال ۲۰۰۴ کاوشگر «فرصت» (Opportunity) ناسا در منطقه ای به نام Meridiani Planum ساختار هایی کروی موسوم به «بلوبری های مریخی» را شناسایی کرد. همچنین کاوشگر «کنجکاوی» (Curiosity) نیز در منطقه Yellowknife Bay واقع در دهانه «گیل» ساختار های کروی مشابهی را مشاهده کرده بود.

چند ماه پیش نیز خود پشتکار در مسیر بررسی ورودی کانال Neretva Vallis در دهانه جیزرو بافت هایی شبیه به پاپ کورن در سنگ های رسوبی کشف کرد. در تمام این موارد این کروی ها به عنوان «تراکم های معدنی» (concretions) تعبیر شده اند؛ ساختار هایی که بر اثر واکنش آب های زیرزمینی با فضا های خالی درون سنگ ها ایجاد می شوند. با این حال همواره چنین فرآیندی در ایجاد این کروی ها دخیل نیست.

در زمین چنین کروی هایی می توانند در اثر سرد شدن سریع قطرات سنگ مذاب در جریان فوران های آتشفشانی یا بر اثر میعان بخار سنگ ناشی از برخورد شهاب سنگ ها نیز ایجاد شوند.

کشف حقیقت در زیر سطح مریخ

هر یک از این سناریو های شکل گیری پیامد های کاملاً متفاوتی برای فهم فرآیند های زمین شناختی دارد. بنابراین تیم علمی اکنون در تلاش است تا منشأ این اشکال کروی و بستر زمین شناختی آنها را به درستی مشخص کند. باید توجه داشت که صخره «خلیج سنت پال» به صورت “شناور” (float rock) دسته بندی شده است؛ اصطلاحی که زمین شناسان برای صخره هایی به کار می برند که در محل اصلی خود قرار ندارند و احتمالاً از جایی دیگر به این مکان منتقل شده اند.

تلاش تیم علمی حالا بر این است که ساختار خاص و غنی از کروی های «خلیج سنت پال» را با لایه های زمین شناختی تیره رنگ در «تپه ویچ هِیزل» مرتبط کند؛ لایه هایی که پیش تر از مدار توسط ابزار های تصویربرداری شناسایی شده بودند. بررسی های اولیه نشان می دهد که احتمال ارتباط بین این صخره کروی و آن لایه های تیره وجود دارد.

قراردادن این ویژگی ها در چارچوبی زمین شناختی کلید اصلی برای رمزگشایی از منشأ آنها و تعیین اهمیتشان در تاریخچه زمین شناسی لبه دهانه جیزرو و حتی کل مریخ خواهد بود.

انتهای پیام/