لزوم توجه به مواضع رهبر انقلاب در بحران قره‌باغ

لاچین یکی از شهرهای جمهوری آذربایجان است که در 9 نوامبر 2020 پس از جنگ 44 روزه آذربایجان و ارمنستان و توافق مسکو بین این دو کشور از اشغال ارمنستان آزاد شد و تابع باکو است. . . لاچین دارای گذرگاهی است که شهر ارمنستان قره باغ را به ارمنستان متصل می کند و بر اساس ماده 9 قرارداد مسکو، جمهوری آذربایجان متعهد به باز نگه داشتن این کریدور است و باید به ساکنان ارمنی قره باغ اجازه دهد تا نیازهای خود از جمله مواد غذایی را حمل کنند. دارو و سوخت از ارمنستان بیاورید. بر اساس آن توافق، ارتش روسیه وظیفه نظارت بر گشایش گذرگاه لاچین را به عنوان نیروی حافظ صلح بر عهده گرفت.

در 12 دسامبر سال جاری، جمعی از شهروندان جمهوری آذربایجان که خود را بوم شناس می نامند، به بهانه غارت منابع معدنی توسط ارمنستان، گردنه لاچین را مسدود کردند. نیروهای حافظ صلح روسیه به این اقدام واکنشی نشان نداده اند و ارامنه قره باغ در محاصره هستند و اگر اوضاع به همین منوال ادامه یابد باید منتظر فاجعه انسانی بود.

شهر لاچین بخشی از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان است و باکو می تواند بر اساس ماده 9 قرارداد 2020 حاکمیت خود را در این شهر اعمال کند. اگر ادعای غارت ثروت معدنی لاچین توسط ارمنستان صحت داشته باشد، دولت آذربایجان می توانست با اعمال حاکمیت خود از این اقدام جلوگیری کند و نیازی به بستن گذرگاه لاچین نبود. جمهوری آذربایجان اعلام می کند که هدف این کشور مسدود کردن هیچ جاده ای نیست و خودروها می توانند آزادانه در هر دو جهت حرکت کنند. اما شواهد حاکی از اقدامات سختگیرانه برای ایجاد اختلال در تردد به قره باغ است که می تواند به مسدود کردن گذرگاه تبدیل شود. وضعیت کنونی چه مانع و چه تخلف خوانده شود، ارامنه در قره باغ محاصره شده و فاقد غذا، دارو، بهداشت و غیره هستند. باعث کمبود شد و فاجعه انسانی را ممکن کرد.

به نظر می رسد بسته شدن گذرگاه لاچین برای جمهوری آذربایجان مفید است. این اقدام باکو را نقض توافق مسکو نشان می دهد و افکار عمومی منطقه حتی آذربایجانی زبانان را علیه آذربایجان تحریک می کند. در عین حال، ادامه محاصره قره باغ، موضوع را به سطح بین المللی کشاند و باعث مداخله سازمان های بین المللی و سایر کشورهای جهان شد. به همین منظور، بیانیه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل صادر شد و به طرفین پیشنهاد شد مسائل مورد مناقشه را از طریق گفت‌وگو حل و فصل کنند، فوراً فرصت‌های جابجایی آزاد و امن را تضمین کنند، از حقوق بشر محافظت کنند و از اثرات منفی بشردوستانه بر غیرنظامیان جلوگیری کنند. دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد در بیانیه خود بر اهمیت تضمین حمل و نقل ایمن و رایگان از طریق گذرگاه لاچین تاکید کرد و وزارت خارجه آمریکا از آذربایجان خواست گذرگاه لاچین را باز کند. دستگاه دیپلماسی فرانسه با صدور بیانیه ای خواستار تصویب این انتقال بدون هیچ قید و شرطی شد و لاوروف وزیر امور خارجه روسیه پیش بینی کرد که در صورت امتناع جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان از مذاکرات دیپلماتیک، درگیری در مناطق مورد مناقشه در قره باغ رخ خواهد داد. افزایش خواهد یافت. وی با بیان اینکه هیچ توافق و توافقی به ویژه توافقی که پس از یک دهه جنگ ایجاد شد، بلافاصله به طور کامل اجرا نمی شود، اعلام کرد: تلاش نیروهای حافظ صلح روسیه برای حل و فصل مسائل آغاز شده است.

با توجه به ضرورت تلاش های منطقه ای و یافتن راه حل برای برون رفت از شرایط موجود، ورود جمهوری اسلامی ایران به این موضوع حائز اهمیت است. حضرت آیت الله خامنه ای در بیانات خود بر چهار اصل در جنگ 44 روزه 13/8/99 تاکید کردند که می تواند سرلوحه فعالیت های جمهوری اسلامی ایران در راستای رفع اختلافات جمهوری آذربایجان و ارمنستان باشد. . بر فراز منطقه قره باغ کوهستانی. این اصول عبارتند از:

1- این جنگ حادثه تلخی است و امنیت منطقه را تهدید می کند و به نفع کشور ما نیست. باید در اسرع وقت تکمیل شود.

2- تمامی اراضی جمهوری آذربایجان که توسط ارمنستان اشغال شده است آزاد و به آذربایجان بازگردانده شود.

3- امنیت ارامنه در این سرزمین ها باید حفظ شود.

4- مرزهای بین المللی نیز باید رعایت شود. این بدان معناست که هر دو طرف نباید مرزهای بین المللی کشورها را نقض کنند و باید از مرزهای بین المللی محافظت شود.

مخالفت با اشغال شهرها، لزوم تامین امنیت ارامنه در این سرزمین ها، عدم تجاوز و مداخله در مرزهای بین المللی و مطالبه حفاظت از این مرزها از جمله اصول مطرح شده توسط رهبر انقلاب بود. پایان دادن به جنگ و تامین امنیت منطقه.

اگرچه توافق مسکو به عنوان مقدمه ای برای برقراری آتش بس مهم بود، اما ابهاماتی وجود داشت که به دلیل عدم تحقق چهار اصل ذکر شده در بالا، امکان ادامه اختلافات بین باکو و ایروان را فراهم می کرد. دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می تواند از این اصول برای تکمیل توافق مسکو، رفع سوء تفاهم ها و دستیابی به راه حل نهایی مناقشه در تعامل با روسیه، آذربایجان و ارمنستان استفاده کند.

311311