با این ترفند‌ها از چرب شدن کبدتان جلوگیری کنید
بیماری کبد چرب که در اصطلاح پزشکی استاتو هپاتیت نامیده می‌شود، بیماریی است که ویژگی بارز آن تولید چربی در کبد است. این بیماری با تاثیرات سندروم متابولیک مرتبط بوده و فاکتور‌های موثر در آن اضافه وزن و سطوح بالای تری گلیسیرید می‌باشند.
افرادی که نوشیدنی‌های الکلی می‌نوشند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. علاوه‌براین در برخی موارد این بیماری به علت متابولیسم و دفع کند چربی به علت مشکلات کبدی، گسترش می‌یابد.
دو نوع اصلی بیماری کبد چرب عبارتند از:
الکلی
غیرالکلی
تفاوت کبد چرب الکلی و غیر الکلی
افرادی که زیاد الکل مصرف می‌کنند، جزء این نوع از بیماری کبد چرب قرار می‌گیرند. اما اگر فردی بیماری کبد چربدارد، ولی از نوشیدنی‌های الکلی استفاده نمی‌کند، به بیماری کبد چرب غیر الکلی دچار است.
عوامل موثر در بیماری کبد چرب الکلی
نوشیدن مشروبات الکلی
بالا بودن کلسترول خون
بالا بودن فشار خون
بالا بودن توده بدنی و چاقی
ابتلا به دیابت نوع ۲
ابتلا به هپاتیت ویروسی
نداشتن تغذیه لازم
کم کردن وزن در کمترین زمان با بیشترین مقدار
بیماری کبد چرب غیر الکلی
بیماری کبد چرب غیر الکلی به عنوان یک بیماری خاموش و در عین حال پیشرفته در جوامع توسعه یافته، شناخته می‌شود. این بیماری با چرب شدن کبد آغاز می‌شود و تدریجا به فیبروز تبدیل می‌شود.
مرحله نهایی، سیروز کبدی و نارسایی کبد می‌باشد. علائم کبد چرب بسیار مبهم و پیچیده است، اما تشخیص زود هنگام می‌تواند کمک کننده باشد. در حال حاضر، ۲۵% از جمعیت جهان، کبد چرب دارند. این بیماری به صورت مخفیانه، دومین عضو بزرگ بدن ما یعنی کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد که آن را به عنوان کبد چرب غیر الکلی می‌شناسند. این بیماری باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی و حتی نارسایی کبدی می‌شود. اکثر ما مشکلات کبد چرب را با مصرف بیش از حد الکل مرتبط می‌دانیم، ولی عوامل زیاد دیگری وجود دارند که اثراتی مشابه الکل بر روی کبد می‌گذارند.
بیماری کبد چرب غیر الکلی چیست؟
این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که چربی بیش از حد در کبد وجود داشته باشد و در این حالت الکل هیچ نقشی ندارد. کبد بطور طبیعی دارای مقدار کمی چربی است، اما اگر بیش از ۵ تا ۱۰ در صد چربی داشته باشد، این کبد بعنوان کبد چرب شناخته می‌شود و اگر تحت درمان قرار نگیرد آسیب پذیر‌تر شده و به تدریج به نارسایی کبد تبدیل می‌شود.
مراحل بیماری کبد چرب غیر الکلی
این بیماری دارای ۴ مرحله است. توجه داشته باشید که سال‌ها طول می‌کشد تا این بیماری پیشرفت کرده و خود را نشان دهد:
مرحله ۱: این مرحله، استئاتوز کبدی یا کبد چرب ساده شناخته می‌شود. هر کبد دارای مقدار کمی چربی است و زمانی که مقدار چربی از حد استاندارد خود بیشتر شود، کبد اصطلاحا چرب می‌شود و از آنجا که هیچ نشانه‌ای در این مرحله وجود ندارد، تا رسیدن به مرحله بعدی، قابل تشخیص نمی‌باشد.
مرحله ۲: این مرحله به نام استاتو هپاتیت غیر الکلی شناخته می‌شود که فقط تعداد معدودی به آن مبتلا می‌گردند. در این حالت کبد ملتهب است و فرد احساس درد در ناحیه شکم دارد.
مرحله ۳: اگر این بیماری درمان نشود به فیبروز تبدیل می‌شود. در این حالت، التهاب به سلول‌های کبد آسیب می‌رساند؛ اما کبد هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
مرحله ۴: این مرحله، مرحله پیشرفت این بیماری است و سیروز کبدی نام دارد. زمانی که کبد چرب پیشرفت می‌کند، بسیاری از سلول‌های سالم کبد، به فیبروز تبدیل می‌شوند و سیروز کبدی رخ می‌دهد. کبد، کوچک و زخم می‌شود و در نهایت به سرطان کبد یا نارسایی کبد تبدیل می‌شود. تنها تعداد کمی از افراد دارای سیروز کبدی می‌باشند.
علل بیماری کبد چرب غیر الکلی
دلایل مشخصی وجود ندارد که چرا برخی از افراد مبتلا به کبد چرب می‌شوند و یا چرا بعضی دیگر اصلا به این بیماری دچار نمی‌شوند؟ چندین کارشناس ادعا می‌کنند که این بیماری می‌تواند به صورت ارثی انتقال یابد و یا بر اثر عوارض جانبی برخی از دارو‌ها باشد و یا ترکیبی از این دو مورد. در این نوشتار از مجله ستاره به بررسی علل این بیماری می‌پردازیم.
چاقی یا داشتن اضافه وزن
با افزایش وزن چربی هم در کبد جمع می‌شود و به حدی می‌رسد که دیگر نمی‌تواند این چربی بیش از حد را تحمل کند. چاقی شایع‌ترین علت ابتلا به کبد چرب می‌باشد. اگر چاق هستید و چربی دور شکمی دارید، خطر ابتلا به این بیماری در شما زیاد است.
مقاومت به انسولین و دیابت
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، در معرض ابتلا به کبد چرب هستند. در دیابت نوع ۲، متوجه می‌شوید که مقاومت به انسولین ممکن است نقش مهمی در پیشرفت کبد چرب داشته باشد. مقاومت به انسولین نیز می‌تواند منجر به کبد چرب شود و باعث ازدیاد اسید‌های چرب آزاد در خون شود.
سطح بالای چربی خون
تری گلیسرید نوعی چربی موجود در خون است و هنگامی که مواد غذایی مصرف می‌کنید، در حال ذخیره کردن چربی هستید. چربی اضافه در کبد به تری گلیسرید تبدیل می‌شود؛ بنابراین اگر غذا‌های ناسالم مصرف می‌کنید، کبد شما مقدار بیشتری تری گلیسرید در خون آزاد می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که مقدار زیاد تری گلیسرید باعث بیماری کبد چرب می‌شود و معمولا با بالا بردن کلسترول بد خون (LDL) و کاهش کلسترول خوب خون (HDL) در ارتباط است.
کاهش سریع وزن
از دست دادن مقدار زیاد وزن در یک دوره کوتاه مدت می‌تواند به کبد چرب منجر شود و احتمالا به این دلیل است که تغییرات ناگهانی در چربی‌ها و اسید‌های چرب موجود در خون به وجود می‌آید. این حالت می‌تواند بعد از اعمال جراحی به منظور کاهش وزن اتفاق بیفتد. به عنوان مثال عمل‌های جراحی مثل عمل بای پس جیونوئیلیال و گاستروپلاستی و همچنین برداشتن مقداری از روده کوچک.
مصرف زیاد فروکتوز
رژیم غذایی حاوی فروکتوز زیاد، با بیماری کبد چرب در ارتباط است. یک مطالعه نشان داد که فروکتوز بیش از حد، اثرات مخربی مانند الکل بر روی کبد دارد. فروکتوز، مقدار اسید اوریک را در بدن افزایش می‌دهد. هنگامی که اسید اوریک به سطح ناسالمی می‌رسد، خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و چاقی زیاد می‌شود و محیط را برای داشتن یک کبد چرب آماده می‌سازد.
سندرم متابولیک
مطالعات نشان می‌دهند که افراد دارای سندرم متابولیک در معرض خطر بیماری کبد چرب هستند. سندرم متابولیک شامل کسانی می‌شود که اضافه وزن دارند. همچنین خطر بیماری‌های قلبی و دیابت را افزایش می‌دهد. ترکیبی از عوامل مانند تری گلیسرید بالا، پایین بودن کلسترول خوب، فشار خون و قند خون بالا در این بیماری نقش دارند.
مصرف دارو‌های خاص
مصرف دارو‌های خاص یا مصرف چند دارو با هم، با بیماری کبد چرب در ارتباط است. دارو‌هایی نظیر کورتیکواستروئیدها، دارو‌های ضد افسردگی، دارو‌های ضد ویروسی و دارو‌های ضد روان پریشی میزان چربی کبد را افزایش می‌دهند.
عوامل خطر ساز بیماری کبد چرب غیر الکلی
برخی از بیماری‌ها نیز می‌توانند این بیماری را تشدید کنند که شامل موارد زیر است:
آپنه خواب
بیماری تخمدان پلی کیستیک
هپاتیت ویروسی
مشکلاتی که در دوران بارداری به وجود مییآید مانند هپاتیت خود ایمنی
کم کاری تیروئید
علائم بیماری کبد چرب غیر الکلی
اکثر افرادی که بیماری کبد چرب دارند، در ابتدا هیچ نشانه‌ای ندارند، البته ممکن است کمی احساس ناراحتی داشته باشند. اگر یک کبد سالم به مرحله التهاب برسد، ممکن است علائم زیر را بروز دهد:
خستگی
کاهش وزن ناگهانی و از دست دادن اشتها
درد شکمی در ناحیه راست بدن
حالت تهوع
مراحل پیشرفته بیماری کبد چرب دارای علائم زیر است:
تورم شکم
زرد شدن رنگ پوست و چشم (زردی)
بزرگ شدن اندازه سینه در آقایان
اگر این علائم را داشتید، بلافاصله آزمایش داده و به پزشک مراجعه کنید. مخصوصا اگر این بیماری در خانواده شما وجود داشته باشد. سال‌ها طول می‌کشد تا این بیماری پیشرفت کند، اما تشخیص زود هنگام، بهترین راه مقابله با این بیماری می‌باشد.
تغذیه مناسب برای مبتلایان به بیماری کبد چرب
غذا‌های مفید برای خوردن یک کبد چرب
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب شامل انواع مختلفی از غذا‌ها می‌شود. کاهش کالری و خوردن فیبر زیاد و غذا‌های طبیعی، می‌تواند یک نقطه شروع عالی باشد. خوردن غذا‌های حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و پروتئین می‌تواند به بدن کمک کند تا انرژی کافی داشته باشد. بعضی از افراد به دنبال برنامه رژیم غذایی خاصی مانند رژیم غذایی گیاهی یا رژیم مدیترانه‌ای می‌روند. در این راستا می‌توانید از متخصص تغذیه کمک بگیرید. غذا‌های خاصی وجود دارد که ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید باشد، از جمله:
سیر (به صورت طبیعی یا پودر سیر و یا حتی مکمل‌های سیر را می‌توانید مصرف کنید)
اسید‌های چرب امگا ۳ (ماهی قزل آلا، ساردین، گردو، و کتان)
قهوه
کلم بروکلی
چای
گردو
آووکادو
پروتئین سویا یا آب پنیر
غذا‌های نامناسب برای مبتلایان به کبد چرب
مصرف زیاد شکر و قند
نوشیدنی‌های الکلی
دانه‌های پردازش شده و تصفیه شده (بیشتر در نان سفید، ماکارونی و برنج سفید وجود دارد)
غذا‌های سرخ شده یا شور
گوشت (گوشت گاو، گوشت خوک و گوشت گوسفند، همه چربی‌های اشباع بالا هستند که باید افرادی با بیماری کبدی چرب سعی کنند از آن اجتناب کنند. گوشت بدون چربی، ماهی، توفو، و یا تمپه جایگزین خوبی هستند)
چند نوشیدنی مناسب برای بیماری کبد چرب
قبل از مصرف این نوشیدنی‌ها، بهتر است با متخصص خود مشورت کنید تا تداخلی با دارو‌های مصرفی تان، نداشته باشد.
آب تربچه: تربچه حاوی فیبر طبیعی، آنتی اکسیدان و ترکیبات ضد التهاب است که می‌تواند درد‌های ناشی از مشکلات کبدی را تسکین دهد.
مواد مورد نیاز: ۲ عدد تربچه، ۱ لیوان آب (۲۰۰ میلی لیتر)
آماده سازی: تربچه‌ها را به تکه‌های کوچک‌تر خرد نمایید. تربچه و آب را در مخلوط کن ریخته و مخلوط نمایید تا به ترکیبی یکدست برسید.
طریقه مصرف: یک روز در میان بنوشید. نوشیدن را برای ۳ الی ۴ هفته ادامه دهید.
جوشانده زنجبیل: به علت میزان زیاد آنتی اکسیدان و ترکیبات ضد التهابی، زنجبیل کماکان یک روش درمانی مکمل عالی برای مبارزه با تاثیرات استاتو هپاتیت است.
مواد مورد نیاز:
۱ قاشق چایی خوری زنجبیل رنده شده
۱ فنجان آب (۲۵۰ میلی لیتر)
۱ قاشق سوپ خوری آبلیمو
۱ قاشق سوپ خوری عسل (۲۵ گرم)
آماده سازی: زنجبیل رنده شده را به یک فنجان آب جوش اضافه کرده و بگذارید برای ۱۰ دقیقه باقی بماند، بعد از گذشت ده دقیقه، آن را درون یک بطری ریخته و آبلیمو و عسل را اضافه کنید.
طریقه مصرف: برای چهار هفته قبل از صبحانه جوشانده را بنوشید.
این نوشیدنی‌ها را در کنار غذای سبک، کم کالری و کم چربی میل نمایید. این روش‌های درمانی را برای مدت زمان تعیین شده و مطابق طریقه مصرف استفاده نمایید تا بهترین نتیجه را بگیرید!
تغییر سبک زندگی
ورزش منظم برای همه مهم است، اما افراد مبتلا به بیماری کبد چرب حتما باید ورزش منظم را انجام دهند. از دست دادن وزن با کمک ورزش می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. حتی ۳۰ دقیقه تمرین با شدت متوسط ۳ تا ۵ بار در هفته می‌تواند به فرد کمک کند تا علائم خود را بهبود بخشد.
مراجعه به پزشک
اگر رژیم غذایی و ورزش، نتواند به اندازه کافی در کنترل علائم بیماری کبد چرب کمک کننده باشد، ممکن است زمان دیدن یک پزشک رسیده باشد. پزشک می‌تواند علائم شما را مورد بررسی قرار داده و یک رژیم غذایی مفید برای شما بچیند. فعلا هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب که توسط انجمن مواد غذایی و دارویی ایالات متحده (FDA) تایید شده باشد، وجود ندارد. با این حال، انتخاب یک رژیم غذایی مفید و شیوه زندگی سالم می‌تواند شرایط را به طرز چشمگیری بهبود بخشد.