علائم میکروب معده چیست + راه های تشخیص آن

میکروب معده چگونه عمل می‌کند؟

معده دارای یک غشای داخلی است که در برابر اسیدی که برای هضم غذا ترشح می‌شود، از آن محافظت می‌کند. وقتی هلیکوباکتر پیلوری وارد معده می شود، به مرور زمان غشای داخلی را تخریب می کند و اسید معده به دیواره آن آسیب رسانده و باعث ایجاد زخم می‌شود. البته ممکن است زخم معده ناشی از عوامل دیگری مثل استفاده بیش از حد از الکل، عوامل عصبی و شیمیایی (مثل استفاده طولانی از برخی داروها) ایجاد شود.

علائم میکروب معده (هلیکوباکتر پیلوری)

همانطور که در بالا اشاره شد، بیشتر افراد در دوران کودکی به این میکروب مبتلا می‌شوند. ممکن است بعد از سال ها نشانه های وجود این میکروب آشکار شود. حتی بسیاری از افرادی که این میکروب را در معده خود دارند دچار زخم یا مشکلاتی از این دست نمی‌شوند. سوالی که برای پزشکان ایجاد می‌شود این است که چرا برخی افراد به این زخم مبتلا می‌شوند؟

شایع ترین نشانه های میکروب معده یا هلیکوباکتر شامل:

• معده درد
• سوزش و زخم معده
• نفخ شکم
• حالت تهوع
• بی اشتهایی
• آروغ زدن زیاد
• کاهش وزن
• استفراغ

 چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

هر یک از علائم بالا را به مدت طولانی احساس کردید، بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید تا مشکلتان تشخیص داده شود. اگر با موارد زیر روبرو شدید باید بصورت اورژانسی نزد پزشک بروید:

تشخیص میکروب معده

برای شروع، پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی، علائم و داروهای مصرفی سؤال می کند. سپس معاینه جسمی انجام میشود و شکم از نظر تورم، حساسیت و درد مورد بررسی قرار می گیرد. سایر آزمایشاتی که ممکن است انجام شود، به این شرح است:

• آزمایش خون و مدفوع : این آزمایش می‌تواند به یافتن عفونت روده یا همان میکروب روده کمک کند.
• تست تنفس اوره : برای این آزمایش بیمار مایع مخصوصی به نام اوره را می‌نوشد. سپس در کیسه ای مخصوص تنفس می کند. این کیسه برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. در صورتی که بیمار مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری باشد، باکتری ها اوره موجود در بدن شما را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کنند.
• آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش : برای این آزمایش از لوله ای با دوربین کوچک به نام آندوسکوپ استفاده میشود. این لوله تا پایین گلو و معده و قسمت فوقانی روده کوچک شما را بررسی می کند. می توان از آندوسکوپی برای دریافت نمونه نیز استفاده نمود.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) : این روش پرتونگاری قدرتمندی است که تصاویر واضحی را از قسمت داخلی بدن شما در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان میکروب معده

بهترین راه از بین بردن میکروب معده، مصرف دارو است. برخی از نمونه های داروی میکروب روده عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها : این دسته از داروها برای از بین بردن باکتری های موجود در بدن موثر هستند، مثل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین (با اکسین) ، مترونیدازول (پرژیلیل)، تتراسایکلین (دومایسین) یا تینیدازول (Tindamax) نمونه هایی از آنتی بیوتیک های موثر هستند.
• داروهایی که میزان اسید موجود در معده شما را کاهش می دهند : مثل امپرازول ( نکسیوم )، لانسوپرازول (پریواسید)، امپرازول (Prilosec)، پنتوپرازول (پروتونیکس) از مهمترین این داروها هستند.
• سوسمالیسیل بیسموت : مصرف این دارو به همراه آنتی بیوتیک ها به از بین بردن میکروب روده کمک می کند.
• داروهایی که هیستامین شیمیایی را مسدود می کنند، باعث می شوند معده اسید بیشتری تولید کند. سایمتیدین (تاگامت)، فاموتیدین (Fluxid، پپسید)، نیزاتیدین (اکسید)، و یا رانیتیدین (زانتاک). از این دست داروها به شمار می‌رود.

دوره مصرف این داروها در حدود 2 هفته است اما بهتر است در رابطه با دوره مصرف و نیز میزان داروی دریافتی با پزشک خود مشورت نمایید. اگر به روش صحیح از آنتی بیوتیک ها استفاده نکنید، باکتری های بدن مقاوم تر شده و عفونت ایجاد شده به سختی برطرف می‌شود. معمولاً حدود 1-2 هفته پس از اتمام درمان، پزشک مجدداً آزمایش نفس یا مدفوع را تکرار می‌کند تا در مورد از بین رفتن عفونت مطمئن شودچگونگی بیماری‌زاییِ میکروب معده

عامل میکروب معده چیست؟

برای دهه‌ها پزشکان گمان می‌کردند استرس، غذاهای تند و پُرادویه، استعمال دخانیات و سایر عادات غلط عامل بروز علائم زخم معده است. اما پس از کشف میکروب معده در سال ۱۹۸۲ مشخص شد این میکروب عامل بیشتر زخم‌های معده است.

اسید معده در هضم غذا نقش دارد و لایه‌ی مخاطی معده‌ موجب محافظت‌تان در برابر اسید می‌شود. میکروب معده پس از ورود به بدن‌، به لایه‌ی مخاطی حمله می‌کند. با آسیب این لایه توسط میکروب معده، اسید معده می‌تواند به آن نفوذ کند و موجب ایجاد زخم در معده شود. نتیجه‌ی این امر بروز خونریزی، عفونت و جلوگیری از حرکت غذا در مسیر دستگاه گوارش است.

میکروب معده ازطریق غذا، آب یا اشیاءِ آلوده به فرد منتقل می‌شود. این میکروب در کشورهایی که آب تمیز و سیستم فاضلاب مناسب ندارند، شیوع بیشتری دارد. این باکتری می‌تواند ازطریق تماس با بزاق یا سایر مایعات بدنِ افراد آلوده نیز منتقل شود.

بیشتر افراد در دوران کودکی به این باکتری آلوده می‌شوند، ولی احتمال آلودگی به آن در بزرگسالی نیز وجود دارد. سال‌ها طول می‌کشد تا نشانه‌های وجود این میکروب در معده ظاهر شوند. بیشتر افرادی که این میکروب را در معده‌شان دارند، هرگز به زخم معده مبتلا نمی‌شوند. متخصصان هنوز نمی‌دانند که چرا فقط برخی افراد پس از آلودگی به این ویروس دچار زخم‌ معده می‌شوند.

علائم زخم معده چیست؟

معمولا احساس معده درد و سوزش معده از علائم زخم معده است. این درد برخی‌اوقات بروز می‌کند و سپس خودبه‌خود می‌شود و در زمان‌هایی که معده خالی است (مانند نیمه‌شب یا بین وعده‌های غذایی) شدت می‌گیرد. علائم میکروب معده و درد معده از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد و معمولا پس از غذاخوردن، خوردن شیر یا داروهای ضداسید بهبود می‌یابد. سایر نشانه‌های زخم معده عبارت‌اند از:

زخم‌ها می‌توانند باعث خونریزی در معده و روده‌تان شوند که این امر برای سلامتی خطرناک است. با مشاهده‌ی هریک از نشانه‌های زیر به پزشک مراجعه کنید:

بااینکه ابتلا به سرطان معده در اثر عفونت‌های ناشی از میکروب معده نادر است، اما امکان بروز آن وجود دارد. سوزش معده از نشانه‌های اولیه‌ی این بیماری است. به‌مرور زمان ممکن است نشانه‌های زیر در شما ظاهر شود:

• درد و ورم شکم؛
• حالت تهوع؛
• بی‌اشتهایی؛
• احساس سیری پس از خوردن مقدار کمی غذا؛
• کاهش وزن بی‌دلیل.

روش تشخیص زخم معده ناشی از وجود میکروب

اگر علائم زخم معده را نداشته باشید، معمولا پزشک برای‌تان آزمایش میکروب معده را تجویز نمی‌کند. اما اگر اکنون یا در گذشته نشانه‌های این بیماری را داشته‌اید بهتر است آزمایش بدهید. داروهایی مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نیز ممکن است به پوشش معده‌تان آسیب بزنند. بنابراین یافتن عامل بروز نشانه‌هایتان مهم است، زیرا این‌گونه می‌توانید روش درمان درست را انتخاب کنید.

ابتدا پزشک از شما درمورد سابقه‌ی پزشکی‌، علائم بیماری‌ میکروب معده و داروهای مصرفی‌تان می‌پرسد. سپس شما را به‌طور فیزیکی معاینه می‌کند. فشار دادن شکم‌تان برای بررسی ورم، میزان حساسیت و درد ازجمله کارهایی است که دکتر در معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است آزمایشات زیر را نیز برای‌تان تجویز کند:

• آزمایش خون و مدفوع که در یافتن عفونت مؤثر است؛
• آزمایش تنفسی اوره: در این آزمایش شما باید یک نوشیدنی محتوی اوره بنوشید. سپس باید در یک کیسه نفس بکشید و پزشک آن را برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستد. اگر به میکروب معده مبتلا باشید، باکتری موجب تبدیل اوره بدن‌تان به کربن‌دی‌اکسید می‌شود و نتیجه‌ی آزمایش نشان می‌دهد که سطح گاز موجود در نفس‌تان بیشتر از حد طبیعی است.
• برای بررسی دقیق‌تر زخم معده ممکن است پزشک از روش‌های زیر استفاده کند:
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: در این روش، پزشک یک لوله‌ی مجهز به یک دوربین کوچک به‌نام «آندوسکوپ» را از گلویتان به‌سمت معده و قسمت فوقانی روده‌ی باریک‌تان می‌فرستد. همچنین در این روش می‌توان برای بررسی وجود باکتری نیز نمونه‌برداری کرد. ممکن است در زمان آزمایش بیدار شوید و دوباره بخوابید، ولی برای راحتی بیشترتان داروهایی به شما داده می‌شود.
• مجموعه آزمایشات دستگاه گوارش فوقانی: در بیمارستان به شما نوشیدنی‌ای حاوی عنصر باریم داده می‌شود. سپس پزشک با پرتو اکس شما را معاینه می‌کند. این مایع سطح گلو و معده‌تان را به‌گونه‌ای می‌پوشاند تا بتوان آنها را در عکس‌برداری به‌طور کامل مشاهده کرد.
• سی‌تی اسکن: در این روش به کمک پرتوهای قدرتمند ایکس تصاویر دقیقی از داخل بدن‌تان گرفته می‌شود.

اگر وجود میکروب معده در شما تأیید شود، ممکن است پزشک آزمایشاتی برای بررسی ابتلا به سرطان تجویز کند. این آزمون‌ها عبارت‌اند از:

• معاینه‌ی فیزیکی؛
• آزمایش خون برای بررسی کم خونی (آنمی): که در اثر کمبود گلبول‌های قرمز در بدن اتفاق می‌افتد. احتمال ابتلا به این بیماری در زمانی که یک تومور دارای خونریزی داشته باشید، وجود دارد؛
• آزمایش خون پنهان در مدفوع: این آزمایش به بررسی وجود احتمالی خونی در مدفوع می‌پردازد که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود؛
• آندوسکوپی؛
• بیوپسی (بافت‌برداری): در این روش پزشک بخش کوچکی از معده‌تان را برای بررسی نشانه‌های وجود سرطان برمی‌دارد. ممکن است پزشک این کار را در حین انجام آندوسکوپی انجام دهد.
• انجام آزمایشاتی که تصاویر دقیقی از داخل بدن‌تان تهیه می‌کنند: مانند سی‌تی اسکن و MRI (ام‌آر‌آی).

درمان میکروب معده

اگر در اثر وجود میکروب معده دچار زخم معده شده‌اید، باید برای نابودی آن درمان شوید، لایه‌ی پوششی معده‌تان ترمیم شود و از بروز مجدد زخم جلوگیری کنید. معمولا روند درمان و بهبود یک یا دو هفته طول می‌کشد. ممکن است پزشک‌ انواعی از داروها را برای‌تان تجویز کند. این داروها عبارت‌اند از:

• آنتی بیوتیک ها برای کشتن باکتری‌های موجود در بدن‌: آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، قرص مترونیدازول، تتراسایکلین یا تینیدازول در این مواقع تجویز می‌شود. برای درمان معمولا دو نوع از آنتی‌بیوتیک‌های بالا تجویز می‌شوند.
• داروهایی که با مسدودکردن پمپ‌های کوچک تولیدکننده‌ی اسید معده از مقدار آن می‌کاهند: از جمله این داروها عبارت‌اند از دکس‌لانسوپرازول، اسموپرازول، امپرازول، پانتوپرازول و رابپرازول.
• بیسموت‌ساب‌سالیسیلات می‌تواند به آنتی‌بیوتیک‌ها در نابودی میکروب معده کمک کند.
• داروهای مهارکننده‌ی هیستامین: هیستامین‌ معده را به تولید بیشتر اسید تحریک می‌کنند. برخی داروها با مهار هیستامین‌ به کاهش اسید معده کمک می‌کنند. سایمتیدین، فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین از این داروها هستند.

درمان شما به‌معنای آن است که باید به‌مدت چند هفته، هر روز ۱۴ عدد یا بیشتر قرص مصرف کنید. بااینکه این مقدار دارو زیاد است، ولی باید به تمام دستورالعمل‌های پزشک توجه و روند درمان خود را به‌طور کامل دنبال کنید. اگر درمان آنتی‌بیوتیکی را به‌درستی انجام ندهید، ممکن است باکتری معده‌تان به آنها مقاوم شود، عفونت‌تان شدیدتر و درمان‌تان از قبل هم سخت‌تر شود. اگر درمان‌تان موجب بروز عوارضی در شما شده، درباره‌ی آنها با پزشک حرف بزنید و بپرسید چگونه می‌توانید عوارض داروها را کنترل کنید.

معمولا یک یا دو هفته پس از درمان، پزشک مجددا آزمایش مدفوع و آزمایش تنفسی اوره برای‌تان تجویز می‌کند تا مطمئن شود عفونت از بین رفته است.

پیشگیری از میکروب معده

پیشگیری از آلودگی به میکروب معده مانند پیشگیری از آلودگی به سایر میکروب‌هاست. روش‌های پیشگیری از آلودگی به میکروب معده عبارت‌اند از:

• شستن دست‌ها قبل از غذاخوردن و پس از دست‌شویی. به فرزندان‌تان نیز آموزش بدهید همین کار را تکرار کنند؛
• خودداری از مصرف آب یا غذای آلوده؛
• مصرف نکردن غذایی که به‌خوبی پخته نشده است؛
• نخوردن غذایی که تهیه‌کنندگان آن نکات بهداشتی ازجمله شست‌وشوی دست را رعایت نمی‌کنند.

بایدها و نبایدها پس از عفونت میکروب معده

اگرچه استرس، غذاهای ادویه‌ای و تند، الکل و استعمال دخانیات موجب بروز زخم‌ معده نمی‌شوند، ولی سرعت درمان زخم معده را کاهش می‌دهد یا درد را تشدید می‌کنند. با پزشک‌ در مورد روش‌های کنترل استرس مشورت کنید، یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و از استعمال دخانیات خودداری کنید.

بیشتر زخم‌های ناشی از میکروب معده پس از چند هفته از درمان بهبود می‌یابند. اگر سابقه‌ی بروز زخم‌های معده‌ای داشته‌اید، نباید از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده کنید. زیرا این داروها به لایه‌ی مخاطی معده آسیب می‌زنند. اگر نیاز به مُسکن دارید با پزشک درباره‌ی گزینه‌های احتمالی مشورت کنید.

منبع: مجله اینترنتی ایده آل مگ