زیارت در زندان امام موسی کاظم (ع)

شهر بغداد در تاریخ مذهب شیعه از اهمیت خاصی برخوردار است و شیعیان همواره بخشی از ساکنان آن بوده اند. در قرون سوم و چهارم و پنجم هجری قمری ساکنان یکی از دو محله بزرگ بغداد به نام محله کرخ شیعه بودند که حوزه علمیه شیعی مهمی داشت و شیخ کلینی، شیخ مفید، سید رضی، سید مرتضی و شیخ طوسی تدریس می کردند. .

با گذشت 12 قرن از تأسیس آن، هنوز شیعیان بخش بزرگی از جمعیت آن را تشکیل می دهند، طبق آمار بیش از هشتاد درصد جمعیت بغداد شیعه هستند.

بغداد از دیرباز مقصد ائمه، محدثان و فقهای شیعه بوده است. بقایای برخی از آنها در گوشه و کنار این شهر باقی مانده است. در عراق، نوزده زیارتگاه شیعیان در بخش قدیمی بغداد (به استثنای شهر کاظمیه در حومه بغداد) وجود دارد. نواب از نوادگان سید ادریس حضرت کاظم علیه السلام از حرم اربعه و مقبره شیخ کلینی و حرم اسماعیل بن موسی بن جعفر و مسجد براثا و سیاه چال حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و مقبره است. و حرم قنبرعلی.

در گذشته برخی از این زیارتگاه ها توسط سنی های متعصب اشغال شده بود، قلمرو بنیاد شیعه بازگردانده شد.

مهم ترین اثر باقی مانده از آخرین دوره خلافت عباسی در غرب بغداد، مدرسه المستنصریه است که توسط المستنصر بالله عباسی در سال 60 هجری قمری ساخته شده و همچنان فعال است.

در اطراف این مکان مهم تاریخی چندین زیارتگاه شیعی وجود دارد. در غرب مدرسه مسجدی به نام کم الاصافی قرار دارد که نام اصلی آن کمه الصفوی یا مسجد صفوی بوده که توسط عثمانی ها به آسفیه تغییر یافته است. شیخ محمد بن یعقوب کلینی رازی صاحب کتاب شریف کافی متوفی سال 9 هجری قمری در بخشی از این مسجد جلیل قدر به خاک سپرده شد.

در شرق مدرسه، مقبره اسماعیل بن موسی بن جعفر (ع) قرار دارد که در کنار مسجد باستانی دوره ایلخانی قرار دارد. در شمال مدرسه و روبروی دروازه تاریخی آن، آرامگاه علی بن محمد سمری، نایب چهارم و نماینده امام زمان (عج) در غیبت غیبی آن حضرت قرار دارد که در سال 9 هجری قمری درگذشت.

پیش از این بقعه دارای صحن و خانه بوده است، اما در سال سوم هجری به بهانه توسعه بازار کفش، تمامی محوطه های بقعه مصادره شد و حرم مرحوم سمری توسط 4 تا 4 نفر محاصره شد. اتاق متر

شش سال پیش، زیارتگاه و اطراف آن که به انبار و قهوه خانه تبدیل شده بود، توسط شیخ سمیع المسعودی، معاون وقت بنیاد عراق و رئیس سازمان حج و زیارت، بازپس گرفته شد. در مرحله بازسازی است.
روز شنبه محرم الحرام 1446 هجری قمری برای شرکت در کنگره جهانی قدیر به نجف اشرف مشرف شدم و به دعوت رئیس مقبره و نایب رئیس مؤسسه شیعیان عراق به بغداد رفتم.

نرسیده به مقبره شیخ کلینی و در گوشه شمال غربی مدرسه مستنصری «خانه سندی بن شاهک»، سیاه چال امام موسی کاظم (ع) و سیاه چال تاریکی است که سالها در آن زندانی بود. .

به گفته بزرگان و اهالی منطقه، این قسمت یک قرن است که بسته شده و از ورود مردم به آن جلوگیری می شود و توابع آن واقع شده است. این پل در محل پلی که پیکر مبارک موسی بن جعفر (علیه السلام) در آن گذاشته شده بود ساخته شد.

در این هنگام پس از مراسم افتتاحیه حرم مرحوم شیخ کلینی به پیشنهاد بنده، شیخ سمیع مسعودی و حجت الاسلام والمسلمین محمدحضرت رضا انصاری و دکتر دکتر سعدی به زیارت المستنصریه، رئیس عتبات عالیات عراق می رود، ما ساخت و بهره برداری از آن را به پایان رساندیم، اکنون در حال تعمیر و بازسازی آن هستند و درهای ورودی مدرسه بسته شد و ما نقل مکان کردیم. همه به مدرسه رفتیم چون می دانستم خانه سندی بن شاهک و سیاه چال مخوف امام کاظم (علیه السلام) در یک منطقه و در لابی منتهی به مدرسه است.
وی با اشاره به پیرمردی که پس از بازدید از نقاط مختلف این مکان تاریخی و معروف که در قرن هفتم هجری ساخته شده بودیم، ما را به دهلیز راهنمایی کرد که در نهایت تا در سنگی سیاه چال حضرت امتداد یافت. و آجر قرن بسته ما آمدیم!
به شیخ سمیع مسعودی پیشنهاد دادم که پس از ثبت سند حرم امام هادی عسگری، سربازی که در عراق و کشورهای اسلامی حرفی برای گفتن داشت، ماموریت و مأموریت بعدی شما و دیگر دستاوردها بازپس گیری بسیاری از قبور و اراضی وقف شده باشد. به زیارتگاه های تبدیل شده به کافه و انبار! اکنون باید این مکان را به روی شیعه و سنی باز کنید تا ظلم و ستم در قرن هفتم برای همه نمایان شود!
اینجا بود که دستور تخریب دیوار مورد نظر را داد و من و او اولین آجرهای دروازه این زندان را تخریب کردیم و دقایقی بعد دیوار دروازه سیاه چال امام کاظم علیه السلام را تخریب کردند. ، ما با یک خطر عمیق روبرو شدیم. و پله های قدیمی!
یادم هست بیش از پنج متر از این پله های قدیمی و ترسناک افتادیم و کاملاً در خاک بودیم!
اما بالاخره به جایی رسیدیم که نمی توانستیم پایین بیاییم و ترسیدیم از آن طرف بیفتیم، از عقرب و حشرات دیگر و ….
دنیایی از غم و اندوه و افسردگی و نفرت به سختی برخاست و شیخ سامی المسعودی دستور داد از امروز برای بازدیدکنندگان باز شود.
و به این ترتیب یک قرن بعد این مکان پدیدار شد و اکنون زائران می توانند به این مکان زیارت کنند و بخشی از ظلم و سختی های امام هفتم را که سال ها در اینجا زندانی بودند درک کنند.

* خادم افتخاری کتاب مقدس عراق و عضویت در فرهنگستان علوم پزشکی ایران
یکشنبه 5 اسفند سالروز شهادت امام کاظم علیه السلام است.