اشتهای جدی برای یک توافق در مارالاگو و تهران؟
از “لحظه نیکسونی” ترامپ و معامله بزرگ احتمالی او با ایران تا پیام چراغ سبز ایران به “رافائل گروسی”
رسانه‌ها و اندیشکده‌های خارجی در گزارش‌هایی تحلیلی به چشم انداز روابط ایران و امریکا با توجه به تحولات منطقه پرداخته اند.
آیا لحظه نیکسونی در مورد ایران برای ترامپ فراخواهد رسید؟
روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی “ساوت چاینا مورنینگ پست” در گزارشی اشاره می‌کند که به نظر می‌رسد مقام‌های ارشد خاورمیانه، امریکا و اروپا به دنبال ایجاد آتش بس در لبنان میان اسرائیل و حزب الله در طرح دوم خود هدف شان ادامه مذاکرات برای برقراری آتش بس در غزه و مذاکرات با ایران بر سر برنامه هسته‌ای آن کشور است.
این روزنامه می‌نویسد: “تحلیلگران بر این باورند که در صورت موفقیت آمیز بودن، این گفتگو‌ها می‌توانند به یک “معامله بزرگ” بین دولت آینده امریکا تحت رهبری ترامپ با ایران منجر شوند. علیرغم فرصت ایجاد لحظه مشابه سفر نیکسون به چین و برقراری روابط امریکا و چین در دوران حیات مائو این بار در مورد رابطه ایران و امریکا اکثر کارشناسان انتظار دارند مذاکرات جداگانه، اما موازی بین تهران و اردوگاه ترامپ و قدرت‌های بزرگ اروپایی که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در اوایل ماه جاری آغاز شد، با شکست مواجه شود. با این وجود، ناظران می‌گویند که به نظر می‌رسد اشتهای جدی برای یک توافق غیرمتعارف در مارالاگو و تهران وجود دارد، به طوری که طبق گزارش ها، “ایلان ماسک” مدیرعامل تسلا، در دیدار با سفیر ایران در سازمان ملل متحد در نوامبر سال جاری نقطه نظرات ترامپ را به آن مقام ایرانی انتقال داده است. البته ایران این دیدار را تکذیب کرده است. به گفته “آندریاس کریگ” دانشیار مطالعات دفاعی در کنیگز کالج لندن “ایرانی‌ها قطعاً تلاش می‌کنند از بازگشت کارزار “فشار حداکثری” ترامپ جلوگیری کنند و برای دستیابی به این هدف حتی مایل به برقراری تماس با ماسک و تلاش برای برقراری تماس با تیم ترامپ هستند”.
این کارشناس می‌افزاید:” به نظر می‌رسد ترامپ “کاملاً علاقمند” به توافق با ایران و نه رویارویی با آن کشور است. با این وجود، از دید ترامپ توافق خوب توافقی منطبق با شرایط اوست که هنوز آن را فاش نکرده است”.
ایران در مواجهه با ترامپ چه گزینه‌هایی برای انتخاب دارد؟
“بنیاد تحقیقاتی آبزرور” از اصلی‌ترین اندیشکده‌های هندوستان در مقاله‌ای تحلیلی درباره گزینه‌های پیش روی ایران در مواجهه با ریاست جمهوری “دونالد ترامپ” می‌نویسد: “لحن مقام‌های ایرانی نشان می‌دهد که تمایلی به تشدید تنش ندارند. برای مثال، “عباس عراقچی” در شبکه احتماعی ایکس اعلام کرد که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست. ارزیابی‌های گسترده نشان می‌دهند که اولویت‌های سیاست خارجی ترامپ شامل پایان دادن به جنگ در اوکراین و بازگرداندن فشار حداکثری علیه ایران است که در دوره اول ریاست جمهوری اش شاهد آن بودیم. با توجه به روابط نزدیکی که روسیه و ایران در سال‌های اخیر برقرار کرده اند هر گونه نتیجه‌ای در مورد اولی احتمالاً بر دومی تأثیر خواهد گذاشت. توقف خصومت‌ها در اوکراین می‌تواند آمریکا را آزاد کند تا دوباره با روسیه تعامل کرده و به طور بالقوه از حمایت روسیه در شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد پرونده ایران بهره‌مند شود. از سوی دیگر، ایران از دوران ریاست جمهوری رئیسی به دنبال بهبود روابط با همسایگان اش بوده است. این تعامل در قالب بهبود روابط ایران با سعودی‌ها و اماراتی‌ها در دولت پزشکیان در حال پیگیری است. از منظر ایران، عادی سازی روابط با اعضای شورای همکاری خلیج فارس این کشور را قادر می‌سازد تا تاثیر تهدید متوجه از جانب توافق ابراهیم را برای خود کاهش دهد. هم چنین، ازدید شورای همکاری خلیج فارس کنار گذاشتن اختلافات تاریخی و فرقه‌ای عمیق با ایران، کشور‌های عربی را از خطر حمله بالقوه ایران مصون نگه خواهد داشت. محاسبات کلی شورای همکاری خلیج فارس اجتناب از رویارویی با همسایه نزدیک است رویارویی‌ای که هزینه‌های اقتصادی غیرقابل محاسبه‌ای به همراه خواهد داشت و می‌تواند برنامه‌های اصلاحات بلندپروازانه‌ای را که “محمد بن سلمان” ولیعهد عربستان سعودی و “محمد بن زاید” حاکم امارات دنبال می‌کنند به عقب اندازد. چنین نزدیکی‌ای میان ایران با کشور‌های عربی همسایه تکرار استراتژی پیشین فشار حداکثری ترامپ علیه ایران را دشوارتر خواهد ساخت. در آن صورت حتی اگر واشنگتن تلاش کند نیز نمی‌تواند به راحتی ایران را منزوی کند و شرکای عرب امریکا بعید است که بخواهند در تشدید تحریم‌ها علیه ایران به ترامپ کمک کنند. در مورد برنامه هسته‌ای ایران، ترامپ باید عواقب تصمیم فاجعه بار خود در ماه مه ۲۰۱۸ برای خروج از برجام را مورد بازنگری قرار دهد. اظهارات اخیر عراقچی درباره این که ایران تمایلی به دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد یک فرصت معقول برای همه طرفین به منظور رسیدگی به موضوع هسته‌ای ایران است. این امر از چراغ سبز ایران در مورد سفر “رافائل گروسی” مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران مشهود است. برجام از نظر قانونی در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود. عراقچی وزیر امور خارجه و سایر مقام‌ها در ایران تمایل خود را برای مذاکره بر سر یک توافق جدید بر اساس برجام، اما با در نظر گرفتن واقعیت‌های تغییر یافته اعلام کرده اند. ترامپ معامله گر ماهری است و با رویکرد غیرمتعارف منحصر به فرد خود در عرصه روابط بین‌الملل، می‌تواند روحیه بازاری و معامله مسلک ایرانیان را تحریک کرده و آنان را به توافق راضی کند. بنابراین، این زمان مناسبی است که همه طرفین باید از آن استفاده کنند”.