پروژه‌های موفق مهندسی ایران در جهان/ قدرت‌نمایی مهندسان ایرانی در سریلانکا
مهندسان ایرانی با کنار زدن رقبای اروپایی و ساخت شاهکار مهندسی در سریلانکا، بار دیگر به نمایش قدرت اجرایی خود در سطح بین‌المللی پرداختند که بستری برای همکاری میان ۲ کشور در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی و گردشگری نیز شده است، همچنین تبادلات تجاری و ترانزیتی از طریق بازگشایی مسیرهای مالی، توسعه یافته و اسناد همکاری متعددی میان ۲ کشور برقرار شده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایران تودی)، تحریم‌های ظالمانه طی سالیان اخیر به قصد خانه‌نشین‌کردن مهندسان ایرانی در سطح بین‌المللی توانست مقیاس صادرات فنی – مهندسی ایران را کاهش دهد؛ اما مهندسان ایرانی ضمن «دور زدن تحریم‌ها»، بر شرکت‌های صاحب‌نام غربی نیز در صحنه‌های رقابت پیروز شدند و خود را در پروژه‌هایی که عنوان «بزرگ‌ترین» را یدک می‌کشیدند، جای دادند. اومااویا در سریلانکا یکی از این پروژه‌ها بود. با این‌حال ایران در ابتدای دهه ۹۰ توانسته بود رکورد صادرات بیش‌از ۴ میلیارد دلاری خدمات فنی – مهندسی را ثبت کند؛ اما این رقم حالا حدود ۱.۵ میلیارد دلار است و طبق وعده‌ی شرکت‌های ایرانی قرار است طی ۲ سال آینده به ۵ میلیارد دلار نیز برسد.
برتری مهندسان ایرانی بر شرکت‌های اروپایی در طرح اومااویا
طرح چندمنظوره «اومااویا» در ۲۳۰ کیلومتری پایتخت سریلانکا، شامل دو سد به نام‌های «دایرابا» و «پوهولپولاست» که قرار است آب مازاد رودخانه‌های «اومااویا» و «ماهاتوتیلااویا» را در دو حوضه آبریز مجزا به مناطق کم‌آب منتقل کند. ایرانی‌ها قریب به ۱۴ سال پیش برای حضور در پروژه چندمنظوره‌ی سریلانکا با ایتالیایی‌ها رقابت کردند و بعد از موفقیت در این رقابت، برای خلق شاهکار مهندسی در منطقه‌ای نسبتا محروم و خشک در ۲۰۰ کیلومتری شرق کلمبو، پایتخت سریلانکا دست‌به‌کار شدند.
از مارس ۲۰۱۰ که کلنگ پروژه اومااویا زده شد، عوامل زیادی دست‌به‌دست هم داد تا پایانی خوش برای این پروژه‌ی چندمنظوره رقم نخورد. در کنار تأخیرهای کارفرما در تحویل زمین، محدودیت‌های بانکی ناشی از تحریم، تأخیر کارفرما در پرداخت‌ها و تعلیق موقت پروژه ناشی از مسائل ناشناخته‌ی زمین‌شناسی، در برهه‌های مختلف ترمز پیشرفت اومااویا را کشید، اما عاقبت از سال ۲۰۱۶، عملیات اجرایی پروژه با شتاب بیشتری آغاز شد که البته این‌بار نیز دست‌اندازهای بزرگی نظیر کمبود سیمان، آرماتور و سایر نهاده‌ها در بازار سریلانکا، قطعی مکرر برق و کمبود گازوئیل از شتاب طرح کاستند و در نهایت، با شیوع کرونا و مقررات سختگیرانه برای کنترل بیماری، سنگ بزرگ دیگری پیش پای مجریان پروژه افتاد. در نهایت مهندسان ایرانی موفق شدند این پروژه را حتی در مواردی که برای نخستین‌بار توسط شرکت‌های ایرانی اجرا می‌شد، به پایان برسانند و آن را با نام ایران آماده افتتاح کنند.
مختصات ابرپروژه اومااویا
پروژه برق‌آبی سریلانکا که توسط مهندسان جمهوری اسلامی ایران و با پیمانکاری شرکت «فراب ایران» اجرا شده، شامل ساخت ۲ سد، یک تونل انتقال آب و ۲ واحد نیروگاه زیرزمینی برق‌آبی با مجموع ظرفیت ۱۲۰ مگاوات است که طبق گفته‌های وزارت نیرو، ۵۳۰ میلیون دلار هزینه دربر داشته و دولت سریلانکا کل مبلغ را به‌صورت نقدی پرداخت کرده است. البته ۵۰ میلیون دلار از این هزینه در قالب «اعتبار خریدار» و طی قراردادی بین بانک توسعه صادرات ایران و وزارت دارایی سریلانکا تسویه شده که بازپرداخت آن با دولت سریلانکا خواهد بود.
اجرای صفر تا ۱۰۰ پروژه‌ی چندمنظوره‌ی اومااویا توسط مهندسان ایرانی انجام شده و طراحی و ساخت شفت عمودی زیرزمینی آن به ارتفاع ۶۱۸ متر، جزو عمیق‌ترین شفت‌های ساخته‌شده توسط مهندسان ایرانی است. جالب این‌که حفاری این شفت به روشی نوین و کاملا مکانیزه و بدون دسترسی میانی انجام شده است. نکته‌ی دیگر این‌که، این طرح در منطقه‌ای نسبتا محروم و خشک اجرا شده و شرکت ایرانی به‌واسطه‌ی فعالیت‌های داوطلبانه و خیریه‌ای مانند ساخت جاده دسترسی و تأمین آب برای مردم محلی، نشان عالی مسئولیت اجتماعی را نیز دریافت کرده است. بر اساس آمارهای شرکت فراب، در اوج فعالیت‌های اجرایی این پروژه ۱۸۰۰ نفر مشغول به فعالیت بوده‌اند که ۴۰۰ نفر از آن‌ها متخصصان ایرانی، ۱۳۷۰ نفر از کشور سریلانکا و ۳۰ نفر از دیگر کشورها بوده‌اند.
ایران در باشگاه سدسازان برتر جهان
«علی‌اکبر محرابیان» وزیر سابق نیرو اردیبهشت سال گذشته(۱۴۰۲) در مراسم افتتاح پروژه اومااویا اظهار کرد: «بر اساس اعلام کمیسیون بین‌المللی سدهای بزرگ، ایران جزو کشورهای برتر جهان در بخش سدسازی است و همچنین در حوزه تولید برق حرارتی جزو ۱۰ کشور اول جهان محسوب می‌شود.»
وی با اشاره به این‌که ایران پنجمین کشور جهان از لحاظ وسعت شبکه‌های آبیاری و زهکشی است، افزود: «ما در عرصه‌ی تولید تجهیزات و قطعات موردنیاز تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب موفق شدیم بیش‌از ۹۵ درصد نیاز خود را در داخل کشور تأمین کنیم. به برکت این دستاوردها بیش‌از ۲۰۰ سد بزرگ و ۶۰۰ سد کوچک با حجم مخزن حدود ۶۰ میلیارد مترمکعب و حدود ۲.۵ میلیون هکتار شبکه آبیاری و زهکشی مدرن و صدها تصفیه‌خانه‌ی آب و فاضلاب در ایران ساخته شده است، که با توجه به ظرفیت کشور در صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش آب و برق و فاضلاب چند پروژه‌ی بزرگ را در کشورهای مختلف جهان یا در حال اجرا داریم یا به اتمام رسانده‌ایم.
وزیر سابق نیرو با اشاره به توان مهندسان ایرانی در سدسازی، گفت: «در کشور تاجیکستان از میان پروژه‌های به بهره‌برداری رسیده، می‌توان به سد و نیروگاه سنگ‌توده و از پروژه‌های در حال ساخت می‌توان به سد راغون به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح عمرانی در جهان و به تعبیری مرتفع‌ترین سد جهان به ارتفاع ۳۳۵ متر و حجم ذخیره ۱۴ میلیارد مترمکعب توسط مشاوران و پیمانکاران بین‌المللی از جمله شرکت‌های ایرانی اشاره کرد.»
امتداد همکاری مهندسی ایران و سریلانکا
شهید رئیسی اردیبهشت سال گذشته(۱۴۰۲) پس از ورود به سریلانکا در مراسم افتتاح و بهره‌برداری از ابرپروژه اومااویا در ۲۳۰ کیلومتری شرق پایتخت این کشور حضور یافت و از این طرح مهم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های صدور خدمات فنی – مهندسی ایرانی یاد کرد و بهره‌برداری از این پروژه را نماد همبستگی، پیوند، تقویت دوستی و مایه افتخار دو ملت دانست.
وی با اشاره به تامین مالی این طرح از سوی سریلانکا و تامین و انتقال خدمات فنی و مهندسی از سوی ایران، تامین آب شرب و آب کشاورزی برای ۵ هزار هکتار اراضی جدید و آغاز به‌کار یک نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی را، از دستاوردهای این پروژه برای مردم سریلانکا دانست و اظهار کرد: «امروز جمهوری اسلامی ایران با اتکاء به توانمندی‌های فنی و مهندسی بومی، در حال اجرای طرح‌های بزرگ آب و برق در بیش از ۲۰ کشور جهان است.»
رئیس‌جمهور شهید با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌ی دیپلماسی برای توسعه روابط با کشورهای آسیایی، همسایه و کشورهای مستقل، خاطرنشان کرد: «برخی کشورها و نظام سلطه موافق تقویت روابط ما با یکدیگر نیستند و می‌خواهند به ما القاء کنند که نمی‌توانیم با تکیه بر توان داخلی پیشرفت کنیم، اما ما در عمل این نظر و القای نظام سلطه را باطل کرده‌ایم.»
شهید رئیسی با بیان این‌که ما با کشورهای آسیایی و همسایه‌ی مستقل، بنای توسعه مناسبات را داریم، بیان کرد: «ارتباط ایران و سریلانکا از جمله ارتباط با کشورهای آسیایی، همسو و مستقلی است که می‌تواند آینده درخشانی را برای دو ملت رقم بزند. در همین راستا ایران آمادگی دارد در پیشرفت کشور شما شریک شود و همه تجربیات خود را که نتیجه ۴۵ سال مجاهدت مردان و زنان ایرانی است، با شما به اشتراک بگذارد. ما آمادگی داریم در طرح‌های بزرگ سریلانکا با صدور خدمات فنی و مهندسی ایران در پیشرفت این کشور، شرکت کنیم.»
پیش از رئیسی «رانیل ویکرمسینگه» رئیس‌جمهور سریلانکا نیز در سخنانی با قدردانی از همکاری و تلاش پیمانکاران و همکاری دولت ایران در اجرای این پروژه، اظهار داشت: «بدون تکنولوژی و فناوری ایرانی، اجرای این پروژه برای ما ممکن نبود؛ شما توانستید برای آینده‌ی سریلانکا کار بزرگی انجام دهید.»
صدور خدمات مهندسی کشاورزی از ایران به سریلانکا
«هادی طالبیان‌مقدم» مدیرکل دفتر شبه‌قاره هند سازمان توسعه تجارت ایران، تهاتر پول نفت ایران با چای سریلانکا را زمینهای برای از سرگیری مبادلات تجاری و مهندسی بین دو کشور دانست و اظهار کرد: «تحریم‌های ظالمانه علیه ایران با مشکلات مالی و عدم ایفای تعهدات مالی سریلانکا مصادف شد، از این‌رو از چندی پیش سازوکارهای مختلفی برای وصول مطالبات معوقه‌ی حاصل از فروش نفت خام ایران به سریلانکا پیگیری و دنبال شد تا این‌که در نهایت در سال گذشته تهاتر چای با پول نفت در دستور کار دو کشور قرار گرفت، همچنین همین روند برای جبران خدمات مهندسی ایران نیز می‌تواند برقرار شود.»
بنا به اظهارات وی، ایران در پروژه «اومااویا» نقش کلیدی ایفا کرد و این موضوع خاطره خوبی از ایرانیان در ذهن سریلانکایی‌ها ایجاد کرد. در این پروژه انتقال فناوری، عملیات مهندسی، ساخت، نصب، راه‌اندازی و غیره توسط ایرانی‌ها انجام شد. هرچند پیش‌از این نیز شرکت‌های دیگری از ایران در زمینه‌ی برق‌رسانی به روستاهای زیادی از این کشور نقش مهمی داشته‌اند.
مدیرکل دفتر شبه‌قاره هند سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به سفر هیات بلندپایه دولتی سریلانکا به ایران، تصریح کرد: «ماهیندا آماراویرا» وزیر کشاورزی و زراعت سریلانکا در سفر به ایران با مقامات دولتی و بخش خصوصی ایران از جمله «محمدعلی نیکبخت» وزیر وقت جهاد کشاورزی و «عباس علی‌آبادی» وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم دیدار و گفت‌وگو کرد و از چند مزرعه‌ی نمونه‌ی ایرانی مانند مزرعه پرورش قارچ، توت فرنگی، کارخانه‌های لبنیات و دامداری‌های ایرانی بازدید و در زمینه همکاری‌های دوجانبه با ایرانیان تبادل‌نظر کرد.»
طالبیان‌مقدم ادامه داد: «همچنین این وزیر سریلانکایی در همایش مشترکی که با همکاری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، معاونت ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت و دفتر شبه‌قاره هند (آسیای جنوبی) سازمان توسعه تجارت برگزار شد نیز، شرکت کرد و در پایان جلسه به پرسش‌های تجار ایرانی و خارجی حاضر در جلسه پاسخ داد و استفاده از ظرفیت گذرراه (کریدور) جنوب – شمال از مسیر چابهار به آسیای میانه نیز مورد اشاره و تاکید طرفین قرار گرفت.»
لازم به ذکر است، «آماراویرا» معاون وزیر کشاورزی سریلانکا در واکنش به درخواست‌های همکاری مشترک در سریلانکا، اعلام کرد که از سرمایه‌گذاری ایرانیان در سریلانکا استقبال می‌کند و گفت: «ما می‌توانیم همکاری مشترک در حوزه‌ی کشاورزی داشته باشیم. ما به شما زمین می‌دهیم در قالب اجاره ۹۹ ساله؛ البته قرارداد اجاره ابتدا ۳۰ ساله است و در صوت تمایل شما، امکان تمدید آن تا ۹۹ سال وجود دارد.»
وی با اشاره به بازدید وزیر کشاورزی سریلانکا و هیاتی از تجار سریلانکایی از ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران(ایران اکسپو ۲۰۲۴)، تصریح کرد: «دستاوردهای حضور وی در ایران را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد؛ ملاقات با مقامات رسمی، تبادل‌نظر و جمع‌بندی در خصوص احیای کمیته تجاری مشترک دو کشور، پیگیری تشکیل کمیسیون اقتصادی مشترک، برگزاری نمایشگاه‌های مشترک، تبادل هیات‌های تجاری، آموزش تُجّار و صنعتگران، تاکید و تایید بر استفاده از ظرفیت‌های شیلات، ماهی‌های تزئینی، میوه‌های استوایی، سنگ‌های قیمتی، توتون و تنباکو و برندسازی مشترک، گردشگری سلامت، مصالح ساختمانی و زیرساختی، فناوری اطلاعات و توسعه زیرساخت‌های مرتبط، انرژی، صدور خدمات فنی و مهندسی و غیره که برخی از موارد به نتایج مثبتی رسیده است.»
مدیر کل دفتر شبه‌قاره هند سازمان توسعه تجارت ایران با تاکید بر لزوم توسعه‌ی صادرات ماشین‌آلات کشاورزی به سریلانکا، افزود: «ایران ظرفیت خوبی در تولید کمباین، تراکتور، کودهای شیمیایی، هوشمندسازی گلخانه‌های صنعتی، اصلاح و بهبود بذر دارد و سریلانکایی‌ها نیز خواهان بهره‌گیری از این توان هستند؛ همچنین در این سفر پیشنهاد موافقت‌نامه و فعال‌سازی تجارت ترجیحی بین دو کشور و راه‌اندازی خط هوایی مستقیم نیز مطرح شد.»
به گفته طالبیان‌مقدم، دو طرف بر لزوم ارتباط پولی و بانکی و راه‌های انتقال پول نیز تاکید و اتفاق‌نظر داشتند؛ بر همین مبنا این مقام مسئول بیان کرد: «طرفین توافق کردند عدد تجارت خدمات و کالای دو کشور را در بازه‌ی زمانی ۵ ساله حداقل ۲ برابر افزایش بدهند. به نظر می‌رسد سریلانکا دروازه‌ی ورود ایران به شرق آسیا و ایران دروازه ورود به غرب و آسیای غربی برای سریلانکا است.»
ظرفیت ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در سریلانکا
سریلانکا را باید کشوری در حال توسعه ارزیابی کرد، کشوری که بعد از پایان جنگ داخلی و ثبات سیاسی مبتنی‌بر دموکراسی، در حال تلاش برای توسعه و بازسازی کشور و به‌ویژه اقتصاد است. تولید ناخالص داخلی این کشور حدود ۹۲ میلیارد دلار با رشد متوسط ۲ درصد ارزیابی می‌شود. عمده منبع درآمد سریلانکا صادرات کالای تخصصی خود(عمدتاً چای، ادویه، کائوچو، نارگیل و محصولات مرتبط)، درآمدهای ارسالی کارگران سریلانکایی شاغل در خارج از کشور و گردشگری است.
اما در سال ۲۰۱۹ به دلیل حوادث تروریستی عید پاک، صنعت گردشگری در این کشور با آسیب‌های جدی روبه‌رو شد. در سال ۲۰۲۰ نیز شیوع ویروس کرونا هر سه منبع اول درآمدی این کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرد. به همین دلیل این کشور به دنبال احیای درآمد گردشگری کشور است.
در همین راستا، از سوی دیگر با افزایش مداوم ورودی گردشگر از پایان درگیری‌ها در سال ۲۰۰۹، دولت سریلانکا سعی کرده زیربنای رشد اقتصادی هم‌زمان با پروژه‌های عمده زیرساختی همچون آزادراه‌ها، فرودگاه‌ها و بنادر را توسعه دهد. با توجه به علاقه‌ی وافر گردشگران بین‌المللی به سریلانکا، فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسبی در بخش‌های هتل، تفرجگاه، ویلا، رستوران، مجموعه‌های تفریحی، سالن‌های همایش و نمایشگاه و حمل‌ونقل هوایی و دریایی گردشگری وجود دارد.
انتظار می‌رود، توسعه‌ی گسترده‌ی زیرساخت که در حال انجام است، به رشد بالا و پایدار کشور سریلانکا در میان‌مدت و بلندمدت کمک کند. توسعه‌ی به‌موقع زیرساخت‌های اقتصادی، ضمن افزایش کارایی اقتصادی، باعث افزایش ظرفیت تولید اقتصادی، تسهیل رشد بهره‌وری و کاهش ناهمخوانی منطقه‌ای می‌شود. برنامه‌ی توسعه‌ی زیرساخت اقتصادی دولت در سال ۲۰۱۲ بر تمام زمینه‌های زیرساخت، توسعه راه‌ها، تأمین و سالم‌سازی آب، بنادر و فرودگاه‌ها، حمل‌ونقل، مسکن و توسعه شهری، تأسیس مناطق صنعتی، بیمارستان‌ها، انبارها و مراکز تدارکات و غیره متمرکز شد.
صنعت ساختمان در سریلانکا نیز به یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد تبدیل شده و دولت نیز توجه ویژه‌ای به آن کرده است به‌طوری که سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی سریلانکا ۹ درصد است و حدود ۶۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است. در سال‌های اخیر کل گردش مالی سالانه ساخت‌وساز حدود ۸۰۰ میلیارد روپیه (کمی بیش‌از ۴ میلیارد دلار) بوده است، که انتظار می‌رود در صورت تحقق سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شده توسط دولت، افزایش یابد.
بر اساس مطالب فوق، سریلانکا پس از جنگ داخلی به‌دنبال احیای ظرفیت‌های اقتصادی برای توسعه گردشگری خود است، در همین راستا مهندسان ایرانی توانسته‌اند یکی از مهم‌ترین سدهای آبی دنیا را در این کشور احداث کرده و به تقویت زیرساخت‌های این کشور کمک شایانی کنند. همچنین صدور خدمات مهندسی در حوزه کشاورزی و کشت فراسرزمینی در دستور کار تاجران و مهندسان ایرانی در این کشور است تا سریلانکا در زمینه‌ی تولیدات کشاورزی خودکفا شده و به امنیت غذایی بازدارنده برسد.
انتهای پیام