جرم خیانت در امانت چیست؟

رعایت امانت داری در آیات و احادیث متعددی سفارش شده است. خداوند در آیه 58 سوره نساء فرمان می دهد : ” امانت ها را به صاحبانشان برگردانید “. از این رو امانتداری در اجتماع نیز مورد توجه افراد است و تبدیل به یکی از لازمه های زندگی اجتماعی شده است. عدم رعایت امانتداری موجب از بین رفتن نظم اجتماعی و اخلال در نظم عمومی می شود.

به همین دلیل خیانت در امانت در قانون جرم شناخته شده است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. جرم خیانت در امانت یکی از جرائمی است که در قانون از آن تعریفی به عمل نیامده است اما می توان با توجه به مصادیقی که در قانون برای آن آمده است  این جرم را تعریف و ارکان آن را مشخص کرد . از این رو در این مقاله از بهترین وکیل در رشت به بررسی اینکه امانت چیست و تعریف جرم خیانت در امانت می پردازیم.

” خیانت در امانت جرمی است که برای شکل گیری آن ابتدا باید مالی به دیگری سپرده شود “

امانت چیست ؟

امانت در لغت به معنای استواری در راستی و درستکاری است . امانت در مقابل خیانت است و در اصطلاح به معنای این است  که مالی نزد سپرده شود . برای مثال وقتی کتابی را به کسی برای مطالعه می دهیم یا وقتی که خودروی دیگری را قرض می گیریم یا زمانی که کارفرما برای انجام کارمان وسایلی را در اختیارمان می گذارد یا وقتی که چکی به امانت داده می شود تا آن را وصول کنیم . همه این موارد از مصادیق مالی است که به امانت داده می شود . به این اموال در اصطلاح حقوقی مال امانی گفته می شود . همانطور که گفته شد ، مال امانی دامنه بسیار گسترده ای دارد از این رو برای حفظ حرمت امانت در قانون خیانت در امانت جرم تلقی شده است و با پرداخت می توان آن را مورد پیگیری قرار داد ، که در ادامه آن را بررسی می کنیم .

جرم خیانت در امانت چیست ؟

تعریف جرم خیانت در امانت در قانون نیامده است اما حقوقدانان با توجه به مصادیقی که برای جرم خیانت در امانت در مواد 673 و 674 آمده است به این سوال که جرم خیانت در امانت چیست پاسخ داده اند .خیانت در امانت جرمی است که برای شکل گیری آن ابتدا باید مالی به دیگری سپرده شود . حالا تصور کنید که صاحب مال از امانتدار می خواهد که مال را پس دهد و امانت دار از این کار خودداری کند ، خیانت در امانت رخ می دهد .

البته برای وقوع جرم خیانت در امانت تنها پس ندادن مال شرط نیست بلکه این کار باید همراه با سوء نیت باشد ( در واقع باید تمام ارکان جرم خیانت در امانت باشند تا این جرم محقق شود ) . هم چنین اگر امانت دار مال امانی را همراه سوء نیت گم کند یا برای کاری از غیر از آنچه مقصود صاحب مال بوده است ، استعمال کند باز هم مرتکب خیانت در امانت شده است و مشمول می شود .

مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، تغییراتی داشته است. بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، جرم خیانت در امانت، در زمره جرایم قابل گذشت، قرار گرفته و با تغییر در حداقل و حداکثر مجازات برخی جرایم تعزیری، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، از 6 ماه تا سه سال، به نصف، یعنی 3 ماه تا یک و نیم سال، تقلیل یافته است. نحوه شکایت از این جرم، با مراجعه شاکی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پر کردن شکواییه می باشد.

امانت داری، هم در اسلام، امری سفارش شده است و هم به علت تاثیر در نظم اجتماعی، مورد توجه قانون گذار می باشد. پیامبر خدا، در اهمیت امانت داری می فرماید : “کسی که در دنیا، به امانتی، خیانت کند و آن را به صاحبش برنگرداند و مرگش فرا رسد، بر غیر آیین من مرده است”. بر این اساس، خیانت در امانت، در اسلام، به شدت مذموم است.

 قانون گذار نیز، در قانون مجازات اسلامی، در مواد 673 و 674، خیانت در امانت را جرم دانسته و همانند سایر جرایم، برای مرتکبین آن، مجازات تعیین کرده است. میزان مجازات جرم خیانت در امانت، با توجه به قانون جدید، یعنی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، دچار تغییراتی شده است و مطابق قبل، نیست.

از این رو، در این مقاله، به تعریف جرم خیانت در امانت، مجازات و میزان حکم آن طبق قانون جدید پرداخته؛ سپس، شرایط اعمال مجازات جرم خیانت در امانت، نحوه شکایت و مراحل رسیدگی به آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد. چنانچه، پیرامون مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن طبق قانون جدید، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

تعریف جرم خیانت در امانت

ماده 674 قانون مجازات اسلامی، در تعریف جرم ، مقرر داشته: “هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌ هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن، به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌ اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیا مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها، استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال، محکوم خواهد شد.”

بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی، تعریف جرم خیانت در امانت، عبارت است از استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن اموال منقول و غیر منقول، سند یا هر شی دیگری که قرار بوده مسترد شود یا به مصرف معینی برسد، توسط شخصی که این اشیا و اموال، نزد او، امانت، رهن یا اجاره، سپرده شده است. در این ماده، مجازات جرم خیانت در امانت، حبس تعیین شده است، اما باید دانست، میزان حکم آن، طبق قانون جدید، تغییراتی داشته است.

در قسمت قبل، توضیح دادیم که جرم خیانت در امانت چیست و گفتیم که قانون گذار، برای این جرم، مجازات در نظر گرفته است که میزان حکم آن طبق قانون جدید، تغییراتی داشته است. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص مجازات جرم خیانت در امانت، بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1392 و تغییرات میزان حکم آن، طبق قانون جدید، یعنی تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، صحبت کنیم. مجازات جرم خیانت در امانت و تغییرات میزان حکم آن، طبق قانون جدید، به شرح زیر می باشد:

مجازات جرم خیانت در امانت، در قانون مجازات اسلامی 1392، حبس از 6 ماه تا سه سال، تعیین شده است. یعنی، حداقل مجازات، برای مرتکب این جرم، 6 ماه و حداکثر میزان مجازات، سه سال در نظر گرفته شده است.

بر اساس ماده 104 و تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، جرم خیانت در امانت، از یک جرم غیر قابل گذشت، به یک جرم قابل گذشت، تغییر کرده و میزان مجازات آن نیز در حداقل و حداکثر به نصف، تقلیل یافته است. بر اساس شرح بالا، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، سه ماه تا یک سال و نیم حبس می باشد.

شرایط اعمال مجازات جرم خیانت در امانت

شرایط تحقق جرم خیانت در امانت، در ماده 674 قانون مجازات اسلامی، مشخص شده است. جهت اعمال مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، لازم است این شرایط، موجود باشند و شاکی، نسبت به وقوع این جرم، اعلام شکایت کند و  را پرداخت نماید. شرایط تحقق جرم خیانت در امانت و به تبع آن، شرایط اعمال مجازات جرم خیانت در امانت در صورت شکایت شاکی، به شرح زیر می باشد:

طبق ماده فوق، برای تحقق این جرم و اعمال مجازات جرم خیانت در امانت به تبع شکایت شاکی، باید یکی از انواع مال، با هدف استرداد یا به مصرف معینی رسانیدن، به شخص دیگر، به صورت امانت، رهن، اجاره، وکالت، سپرده شده باشد. فرقی ندارد که مال امانی، برای انجام کاری سپرده شده است یا خیر و اگر برای انجام دادن یک کار به امانت داده شده است، فرقی ندارد که بابت آن کار، اجرت پرداخت می شود یا خیر.

اگر مال امانی، به هر یک از طرقی که گفته شد، به دیگری، سپرده شود و در موقع مطالبه صاحب مال، مسترد نشود و یا امانت دار، آن را به ضرر مالک استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود کرده باشد، در صورت شکایت شاکی، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن طبق قانون جدید، برای فرد مرتکب این جرم، در نظر گرفته و اعمال می شود.

نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت

شکایت از جرم  یا خیانت در امانت در هر زمینه دیگری، جهت اعمال مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، نیاز به ارایه شکواییه از سمت شاکی، متضرر یا کسی که در حق او خیانت در امانت، صورت گرفته است دارد. نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت، توسط شاکی این جرم، مطابق مراحل زیر می باشد:

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پر کردن شکواییه، با استفاده از نمونه فرم شکواییه خیانت در امانت

ارجاع شکواییه ثبت شده، توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، به مرجع صالح رسیدگی به این جرم

 نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت

در قسمت قبل، در خصوص نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت، جهت اعمال مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، توضیح دادیم. در این قسمت، قصد داریم، نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت را، پس از اعلام و تنظیم شکواییه، توضیح دهیم. نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت، مطابق مراحل زیر می باشد:

پس از ارسال شکواییه تنظیمی، توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادسرا، ابتدا، طرفین را جهت صلح و سازش، به شورای حل اختلاف، ارجاع می دهند. الزامی به شرکت در این جلسات نیست و طرفین می توانند، اراده خود، مبنی بر تمایل به رسیدگی به دعوا، توسط دادسرا را به شورای حل اختلاف، اعلام نمایند.

در صورت عدم حصول صلح و سازش یا تمایل طرفین به رسیدگی به موضوع شکایت، توسط دادسرا، پرونده به دادسرا، ارجاع خواهد شد.

دادسرا، اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی و بررسی ادله طرفین دعوا می نماید و در صورتی که طی تحقیقات، محرز شود که جرم خیانت در امانت، اتفاق افتاده، اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی و ارسال آن برای دادستان نموده و در صورت موافقت دادستان، برای فرد متهم، کیفر خواست صادر می شود. در صورتی که ادله، کافی نباشد یا شاکی، اقدام به اعلام رضایت کند، پرونده، با صدور یکی از قرار های موقوفی تعقیب یا ، در دادسرا مختومه و بایگانی می شود.

پس از صدور کیفر خواست، پرونده، به دادگاه کیفری دو، جهت رسیدگی و صدور حکم مجازات جرم خیانت در امانت و تعیین میزان حکم آن، طبق قانون جدید، ارسال می شود.