یک سفیدشویـی تاریخی – ایران تودی

به گزارش ایران تودی، روزنامه شهروند نوشت: چند روزی می‌شود که فضای رسانه‌ای اغلب کشورهای خاورمیانه تحت تاثیر حواشی و جنجال‌های سریالی عربی به نام «معاویه» قرار گرفته- که با شروع ماه مبارک رمضان از شبکه سعودی «ام‌بی‌سی» روی آنتن رفته است. سریالی که از همان اولین قسمت‌هایش پرسروصدا و جنجالی بوده و در کشورهایی مانند عراق، مصر و ایران واکنش‌هایی در حد ممانعت و ممنوعیت حکومتی از دوبله و پخش آن را موجب شده است. نکته جالب این که واکنش‌های ایجاد شده درباره این بیوگرافی تاریخی- درباره یکی از بحث‌انگیزترین و مناقشه‌برانگیزترین شخصیت‌های صدر اسلام- تنها مربوط به کشورهای شیعه خاورمیانه نبوده و این سریال به نظر می‌رسد که در درون نظام سیاسی و اجتماعی خود سعودی‌ها هم عکس‌العمل‌هایی را باعث شده است. اتفاقی که البته منحصر به «معاویه» نمی‌شود و دیگر محصولات تاریخی شبکه سعودی «ام‌بی‌سی»- از قبیل سریال‌هایی چون «الحجاج» در سال ٢٠٠٣، «فارس بنی مروان» در سال ٢٠٠٥، «خلیفه عمر بن‌الخطاب» در سال ٢٠١٢ و البته سریال سوری «الحسن و الحسین» در سال ۲۰۱۱- نیز خشم مسلمانان و به خصوص شیعیان را برانگیخته و حتی به اعتراض مراجع عالی مذهبی نیز منجر شده بودند. اما ببینیم قصه سریال «معاویه» و ماجرای ساخت آن چیست و چه واکنش‌هایی را باعث شده است؟!

سریال «معاویه» که به یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخی صدر اسلام- یعنی مقطع بعد از درگذشت پیامبر اسلام- پرداخته؛ از کودکی معاویه ابن ابوسفیان بنیان‌گذار خلافت اموی شروع و گفته می‌شود که قرار است تا شهادت امام حسین ادامه داشته باشد. این سریال بسیار پرهزینه صد میلیون دلاری که دوره بعد از کشته شدن عثمان خلیفه سوم راشدین و سپس دوران خلافت علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) را بررسی و سپس به وقایع بعد از آن، از جمله خلافت معاویه و به قدرت رسیدن یزید و شهادت حسین(ع) می‌پردازد؛ از همان نخستین اپیزودهایش با انتقادات و اعتراضات سنگینی مواجه شده است- که با این‌که بخش زیادی از آن‌ها به مسایل محتوایی و مضمونی نظر دارند، ولی با این حال این سریال از نظر فنی و سینمایی نیز بی‌ایراد نیست و در این چند قسمت آغازین خود چیزی بیشتر از یک سریال گران‌قیمت و شعارزده‌ نشان نداده است. سریالی کاملا فاقد هرگونه رگه‌های مستندنگارانه و واقعیت‌مدارانه که سازندگانش تنها و تنها در پی ارائه تصویری جذاب از شخصیت‌های تاریخی بوده‌اند و در این مسیر هم بیشتر بر اساس ساختارهای نمایشی پیش رفته‌اند تا تحقیق و بررسی‌های مستند!
این سریال را خالد صلاح روزنامه‌نگار مصری نوشته و طارق العریان فیلمساز فلسطینی با بازی اسماء جلال، عایشه بن‌احمد، جمیله چیهی و به‌خصوص لجین اسماعیل بازیگر سوری در نقش معاویه و ایاد نصار بازیگر یمنی در نقش حضرت علی (ع) کارگردانی کرده است.

پیش‌آگاهی
اما این‌که سریال بسیار پرهزینه و صد میلیون دلاری «معاویه» چرا از همان قسمت‌های آغازین با حاشیه و جنجال عجین بوده؛ به این واقعیت بازمی‌گردد که این سریال براساس اسـناد تاریخی و مورد تایید سعودیان جلوی دوربین رفته- و همین هم واکنش‌هایی را در میان شیعیان به وجود آورده است.  یکی از نکات مهم درباره سریال معاویه، ارائه یک روایت خاص و مهندسی شده از تاریخ اسلام به نسل جدید است تا چهره معاویه را مطلوب نشان دهد و نقاط منفی و سیاه زندگی او را پنهان کند.عکس‌العمل‌هایی قابل حدس و قابل تصور؛ که پیش‌آگاهی از همین‌ها هم بود که موجب شده بود شبکه تهیه‌کننده «معاویه» پخش آن را دو سال به تعویق بیندازد- تا این که این تعویق بالاخره در سال ٢٠٢٥ به پایان رسید و «ام‌بی‌سی» آن را از اولین روز رمضان منتشر کرد.

حاشیه و جنجال
جنجال‌های «معاویه» در وهله اول بازمی‌گردند به تصویری غیرواقعی از تاریخ اسلام. در واقع سازندگان و سرمایه‌گذاران این سریال که همه سعودی هستند، قصه سریال را از تحریفات تاریخی گوناگونی انباشته و از اسناد و منابعی در روایت داستان‌شان استفاده کرده‌اند که نه تنها مورد تایید شیعیان نیست، بلکه حتی به عنوان منابع ضد شیعه هم شناخته می‌شوند.
با این حال اختلافات طارق العریان و احمد مدحت دو کارگردان سریال «معاویه»- که اولی خواستار حذف نامش از تیتراژ این سریال جنجالی شده- حکایت از این می‌کند که تولید این سریال روندی عادی نداشته.  ظاهرا این مجموعه تحت بررسی‌های گسترده «هیئت علمای» عربستان قرار گرفته و در نتیجه تغییرات زیادی در آن اعمال شده است. همین مسایل و منابع هم باعث واکنش گسترده جهان عرب و مسلمانان شیعه سراسر جهان شده و به ممنوعیت این سریال در کشورهایی مانند مصر و عراق منجر شده است- که در عراق دلیل ممنوعیت پخش «معاویه» احتمال بروز تنش‌های مذهبی و در مصر نیز نکوهش شخصیت‌های مذهبی مصر در «الازهر» به دلیل به تصویر کشیدن شخصیت‌های مذهبی عنوان شده است.

نمایش تصویر معصومان
یکی از موضوعات مورد مناقشه درباره این سریال نمایش چند شخصیت تاریخی کلیدی است که از جمله آن‌ها می‌توان به نمایش دو نفر از خانواده و همسران و دختران و سه نفر از صحابی پیامبر اشاره کرد که طبق دیدگاه اهل سنت به بهشت وعده داده شده‌اند. شیعیان اما در این میان به نشان دادن تصویر حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) اعتراض کرده‌اند. موضوعی که سال‌ها است در سینما و محصولات نمایشی ساخته شده در دنیای اسلام، با احتیاط به آن پرداخته شده- و حتی فیلم هالیوودی «محمد رسول‌الله» نیز زمانی سعی کرده بود آن را رعایت کرده و به دیدگاه مسلمانان احترام بگذارد. حالا اما سریال «معاویه» علاوه بر روایت خوانش‌های سعودی از تاریخ شیعیان، در این موضوع هم بدعت‌گذاری کرده و همین هم موجی از بحث و انتقاد و اعتراض را در فضای مجازی و فضای رسانه‌ای خاورمیانه به راه انداخته است. در پی همین هم بوده که ردا عبدالوجید رئیس دانشکده رسانه دانشگاه الازهر مصر به رسانه‌های محلی گفته که «الازهر تصویر کردن اصحاب پیامبر را رد می‌کند» و وکیل هیثم مغربی هم به دلیل تصویر حضرت علی (ع) علیه سریال دعوای حقوقی به راه انداخته است.

چرا «معاویه» امسال پخش شده است؟!

این که چرا عربستان در این روز و روزگار تصمیم به پخش سریال «معاویه» گرفته؛ به مسایل پرشماری می‌تواند ارتباط داشته باشد. سوالاتی بی‌پاسخ- که خود به این پرسش بازمی‌گردند که آیا این سریال تنها یک اثر تاریخی است یا هدف‌هایی فراتر از نمایش تاریخ را دنبال می‌کند؟
شبکه «MBC» عربستان در تبلیغ این سریال نوشته که «حماسه تاریخی معاویه داستان امپراتوری است که تاریخ فراموش‌نشدنی را نوشت و از شرق تا غرب امتداد داشت». تبلیغاتی که به بهترین وجهی نشان می‌دهد که هدف از ساخت این سریال چه بوده و چه اهدافی را دنبال می‌کند. شماری از کارشناسان با تماشای قسمت‌های آغازین این سریال بر این باورند که هدف سریال «معاویه» روایت وارونه و تحریف‌شده تاریخ و ایجاد واکنش در میان مخاطبان عربی و اسلامی است.  بخش زیادی از مسلمین معاویه را کسی می‌دانند که برخلاف روش خلفای راشدین خلافت را تبدیل به سلطنت موروثی کرد. جنگ‌های او با خلیفه وقت حضرت علی (ع) و مسموم کردن امام حسن (ع) نیز دیگر رویدادهایی است که تاریخ معاویه را با آن‌ها می‌شناسد. «ام‌بی‌سی» اما در این روزگار- که ماجرای طوفان‌الأقصی وحدت گسترده اهل سنت و شیعیان را موجب شد- به نظر می‌رسد که با پخشِ این سریال جنجالی دنبال اختلاف‌افکنی است. به گزارش «رویداد ٢٤» برخی نیز معتقدند که پس از سقوط سوریه عربستان قصد دارد با استفاده از عناصری مانند رسانه و سرگرمی به اختلافات قومی دامن بزند تا از یک طرف مواضع شیعیان خاورمیانه را تضعیف کنند و از طرف دیگر بتوانند در خاورمیانه جدیدی که غرب مدعی آن است در رقابت با ترکیه و اسرائیل دست بالاتر را داشته باشند. هرچه هست پخش سریال «معاویه» در این زمان و شرایط خیلی عادی به نظر نمی‌رسد!

*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها در ایران تودی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می‌باشد.

انتهای پیام