رخداد زلزله شدید چهارم در هرات و نگاهی به آینده

در این منطقه در شمال غرب هرات از ۱۵ آنلاین ماه تا ۲۳ آنلاین بیش از ۲۴۰۰ نفر کشته شده اند. کانون زلزله در ۳۰ کیلومتری هرات (با جمعیت ۳۰۰ هزار نفر ) واقع است. در منطقه هرات، افغانستان.مردم در بناهای آسیب پذیر زندگی میکنند. خسارت عمده ای از ساختمانهای داخل شهر هرات گزارش نشده و تنها گزارشهایی از خرابی بعضی بناهای خشتی از داخل شهر بوده است. پس لرزه های زیادی در توالی زمینلرزه های شدید رخ داده که ادامه دارند.

در ۱۱ و ۱۵ اکتبر، دو زمین لرزه دیگر به بزرگای بیش از ۶ رخ داده که مانند زلزله های ۷ اکتبر سازوکار عمدتا فشاری داشتند. . افغانستان به لحاظ ساختاری در منطقه وسیع و پیچیده برخورد بین ورقه های صفحه عربی ، هند و اوراسیا قرار دارد .شمال و مرکز افغانستان با سامانه گسله هریرود (هرات) از هم جدا می شود که جابه جایی شناخته شده آن بر اساس عوارض ژئومورفیک، گسیختگی امتدادلغز راستگرد و جابه جایی فشاری است. این سامانه گسله از نظر لرزه خیزی کمتر از گسل چمن که از شرق کشور می گذرد، فعال است.

زلزله های ۸۴۹ میلادی با بزرگای ۵.۶ و ۱۱۰۲ میلادی با بزرگای ۵.۶ و ۱۳۶۴ میلادی با بزرگای ۵.۹ و زلزله ۲۴ سپتامبر ۱۹۵۰ با بزرگای ۵.۷ همگی با بزرگای برآورد شده کمتر از ۶ در سابقه زلزله های تاریخی هرات گزارش شده است.

در روز ۱۵ آنلاین ۱۴۰۲ اولین رویداد با بزرگی ۶.۳ در ساعت ۱۱:۱۱ به وقت محلی، پس لرزه ای به بزرگای ۵.۵ هشت دقیقه بعد و رویداد دیگری به بزرگای ۶.۳ در ساعت ۱۱:۴۲ و پس از آن پس لرزه ای به بزرگی ۵.۹ رخ داد. . در ۱۹ آنلاین ۱۴۰۲، ۱۱ اکتبر، سومین زمین لرزه ۶.۳ با سازوکاری فشاری و کم ژرفا و راستای شرقی-غربی منطقه را به لرزه درآورد. کانون این زمین لرزه ها بین گسل سیاخوبلوک در شمال و گسل هرات در جنوب قراردارد. بر اساس داده های ماهواره ای Sentinel-۱A، منطقه ای به ابعاد ۳۰ کیلومتر در ۱۵ کیلومتر و امتداد شرق به غرب در اطراف محل این زمین لرزه ها حدود ۳۰ سانتی متر بالا رفته است. تغییر شکل زمین پراکنده بوده و استنباط می شود که زمین لرزه ها با احتمالا به گسیختگی سطحی مشخصی همراه نبوده اند. بر اساس مشخصات پهنه گسل هرات به نظر می رسد که صفحه گسیختگی با شب به سوی جنوب مسبب بزرگترین رخدادها در زلزله های رخ داده تا کنون باشد.

از سوی دیگر با توجه به زلزله های رخ داده تا کنون می توان سه سناریو برای تداوم زلزله ها در منطقه هرات برای رسیدن به مرحله استرس جدید در پهنه گسل انتظار داشت. اول ممکن است زمینلرزه های متوسط به صورت خوشه رخداد های متعدد کوچک تا متوسط تا مدتها ادامه یابد. سناریو دوم احتمال رخداد چند زلزله با بزرگای بین ۶ تا ۶.۵ است. و سناریو سوم احتمال رخداد زمینلرزه ای با بزرگای بیش از ۶.۵ در همین پهنه است به نحوی که زمینلرزه هایی که تا کنون اتفاق افتاده همگی پیشلرزه آن زمینلرزه اصلی محتمل خواهند بود.

*استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله