خانه شربت اوغلی، از دیدنی ترین خانه های تاریخی تبریز

تصور کنید در کوچه پس کوچه های یکی از کهن ترین شهرهای ایران قدم می زنید جایی که هر خشت و آجر روایتگر داستانی از روزگاران سپری شده است. تبریز شهر خانه های تاریخی باشکوه گنجینه ای از این روایت ها را در دل خود جای داده است. در میان این خانه ها برخی نه تنها نمادی از معماری و هنر یک دوره خاص هستند بلکه پنجره ای رو به سبک زندگی و فرهنگ مردمان آن زمان می گشایند. اینجاست که ارزش و اهمیت خانه هایی چون خانه شربت اوغلی نمایان می شود. خانه ای که بازدید از آن تجربه ای بی نظیر از غوطه ور شدن در تاریخ و زیبایی را برای هر علاقه مند به میراث فرهنگی رقم می زند و درک عمیق تری از هویت تبریز به شما می بخشد.

تاریخچه خانه شربت اوغلی

خانه شربت اوغلی یکی از یادگارهای ارزشمند دوره قاجار در شهر تبریز است که در محله تاریخی سرخاب یکی از قدیمی ترین بافت های شهری تبریز جای گرفته است. ساخت این بنا به اواسط دوره قاجاریه بازمی گردد زمانی که تبریز به عنوان ولیعهدنشین و یکی از مراکز مهم تجاری و سیاسی ایران شاهد ساخت و سازهای باشکوهی توسط تجار و رجال سرشناس بود. این خانه نیز به دستور یکی از تجار معتبر تبریزی به نام حاج محمدقلی شربت اوغلی بنا شد. خاندان شربت اوغلی از جمله خانواده های اصیل و متمول تبریز بودند که در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی شهر نقش داشتند. این خانه در طول سالیان متمادی محل سکونت و فعالیت این خاندان بوده و شاهد رویدادهای مختلفی در بستر تحولات تاریخی تبریز و ایران بوده است. معماری و وسعت بنا نشان دهنده جایگاه اجتماعی و اقتصادی بالای مالک اولیه آن است. با گذشت زمان و تغییر سبک زندگی خانه شربت اوغلی نیز مانند بسیاری از خانه های تاریخی دیگر دستخوش تغییرات و گاهی آسیب هایی شد اما بخش های اصلی و هویت تاریخی آن تا حد زیادی حفظ شده است. امروزه این بنا به عنوان یک اثر ملی ثبت شده و تلاش هایی برای حفظ و احیای آن صورت گرفته تا بتواند روایتگر بخشی از تاریخ پرفراز و نشیب تبریز باشد.

معماری خانه شربت اوغلی

معماری خانه شربت اوغلی نمونه ای درخشان از تلفیق هنر زیبایی و کاربری در معماری سنتی ایرانی به ویژه سبک رایج در دوره قاجار است. این بنا بر اساس اصول معماری اسلامی و ایرانی طراحی شده و تمامی بخش های آن با توجه به نیازهای اقلیمی منطقه و فرهنگ خانواده ایرانی در آن زمان شکل گرفته است. استفاده از مصالح بومی مانند آجر خشت گچ چوب و شیشه در ساخت این خانه مشهود است. نمای بیرونی خانه سادگی و استحکام را به نمایش می گذارد در حالی که فضای داخلی و بخش های اندرونی با تزئینات غنی و هنرمندانه آراسته شده اند. تقارن تناسب و استفاده هوشمندانه از نور طبیعی از ویژگی های بارز معماری این بنا محسوب می شود. پنجره های ارسی با شیشه های رنگی گچ بری های ظریف نقاشی های دیواری و آینه کاری ها جلوه ای خاص به فضاهای داخلی بخشیده اند. طراحی خانه به گونه ای است که در فصول مختلف سال شرایط آسایش حرارتی را فراهم کند؛ حیاط مرکزی با حوض و باغچه نقش مهمی در تلطیف هوا دارد و فضاهای تابستان نشین و زمستان نشین با توجه به جهت تابش خورشید و نیاز به گرما یا سرما جانمایی شده اند. این هوشمندی در طراحی سازگاری عمیق معماری سنتی با محیط و اقلیم را نشان می دهد.

سبک معماری قاجاری در خانه شربت اوغلی

خانه شربت اوغلی به خوبی نمایانگر ویژگی های برجسته سبک معماری دوره قاجار در منطقه آذربایجان است. در این دوره معماری سنتی ایران با تأثیراتی از معماری اروپایی در هم آمیخت اما اصول و مبانی اصلی معماری ایرانی همچنان حفظ شد. در خانه شربت اوغلی می توان عناصر شاخص معماری قاجاری را مشاهده کرد. استفاده فراوان از پنجره های ارسی با نقوش هندسی و شیشه های رنگی که نور را به زیبایی فیلتر کرده و فضای داخلی را روشن و دلپذیر می سازند یکی از این ویژگی هاست. تزئینات داخلی شامل گچ بری های پرکار با نقوش گیاهی و هندسی آینه کاری در بخش های مهم مانند تالار پذیرایی و نقاشی های دیواری که عمدتاً شامل طرح های گل و بلبل صحنه هایی از داستان ها یا تصاویری از زندگی روزمره هستند از دیگر مشخصه های این سبک در خانه شربت اوغلی محسوب می شوند. سقف های چوبی با تیرهای نمایان و نقاشی شده نیز از جزئیات معماری قاجاری در این بنا هستند. همچنین تفکیک فضاهای اندرونی و بیرونی وجود حیاط مرکزی با باغچه و حوض و ایوان های ستون دار همگی از اصول معماری سنتی ایرانی هستند که در دوره قاجار نیز با شکوه ادامه یافتند و در خانه شربت اوغلی به زیبایی اجرا شده اند. این خانه تلفیقی موفق از سنت و نوآوری های محدود آن دوره را به نمایش می گذارد.

بخش های مختلف خانه شربت اوغلی تبریز

خانه شربت اوغلی مانند بسیاری از خانه های سنتی ایرانی از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر کدام کاربری و جایگاه خاصی در زندگی ساکنان داشته اند. این بخش ها بر اساس نیازهای خانواده فرهنگ و اصول معماری زمان قاجار طراحی و ساخته شده اند. ساختار کلی خانه شامل دو بخش اصلی اندرونی و بیرونی است که توسط یک هشتی ورودی و دالان از فضای عمومی خیابان جدا می شوند و حول یک یا چند حیاط مرکزی سازمان یافته اند. بخش های خدماتی مانند مطبخ (آشپزخانه) انبارها و سرویس های بهداشتی نیز معمولاً در قسمت هایی مجزا و با دسترسی مستقل یا نیمه مستقل قرار می گرفتند. اتاق های مختلفی برای فصول گوناگون سال در نظر گرفته شده بود مانند اتاق های تابستان نشین که رو به شمال و حیاط بودند و اتاق های زمستان نشین که رو به جنوب و آفتاب گیر بودند. تالار اصلی یا شاه نشین مهم ترین و باشکوه ترین فضای خانه بود که برای پذیرایی از مهمانان خاص و برگزاری مراسم استفاده می شد و معمولاً با بهترین تزئینات آراسته می گردید. این تقسیم بندی فضایی هم پاسخگوی نیازهای عملکردی و هم منعکس کننده باورهای اجتماعی و فرهنگی آن دوران بود.

اندرونی و بیرونی خانه شربت اوغلی

تفکیک فضاهای اندرونی و بیرونی یکی از اصول کلیدی در طراحی خانه های سنتی ایرانی به ویژه در دوره قاجار بوده است که در خانه شربت اوغلی نیز به وضوح قابل مشاهده است. بخش بیرونی فضایی عمومی تر بود که برای پذیرایی از مهمانان مرد و انجام کارهای تجاری یا اجتماعی مالک خانه مورد استفاده قرار می گرفت. این بخش معمولاً دسترسی آسان تری از ورودی اصلی خانه داشت و با تزئینات باشکوه تر و رسمی تری آراسته می شد تا نشان دهنده منزلت صاحبخانه باشد. تالار اصلی یا شاه نشین معمولاً در این بخش قرار داشت. در مقابل بخش اندرونی فضای خصوصی خانواده بود که محل زندگی زنان و کودکان محسوب می شد و دسترسی به آن برای افراد غریبه بسیار محدود بود. این بخش برای حفظ حریم خصوصی خانواده با دقت طراحی می شد و معمولاً شامل اتاق های نشیمن خواب و فضاهای خدماتی مرتبط با زندگی روزمره بود. اندرونی و بیرونی معمولاً توسط یک دالان یا راهرو از هم جدا می شدند و گاهی دارای حیاط های مجزا بودند. این تفکیک فضایی نشان دهنده اهمیت حریم خصوصی و رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی در جامعه آن زمان بود و در خانه شربت اوغلی نیز این اصل به زیبایی رعایت شده است هرچند ممکن است در طول زمان تغییراتی در کاربری یا دسترسی ها ایجاد شده باشد.

حیاط و فضای سبز خانه شربت اوغلی

حیاط مرکزی قلب تپنده خانه های سنتی ایرانی است و در خانه شربت اوغلی نیز نقش محوری دارد. این حیاط فضایی باز و دلپذیر است که تمامی بخش های اندرونی و بیرونی حول آن سازمان یافته اند و نور و هوای تازه را به داخل بنا هدایت می کند. وجود یک حوض بزرگ در مرکز حیاط یکی از عناصر اصلی و زیبای آن است. آب جاری در حوض علاوه بر زیبایی بصری نقش مهمی در ایجاد رطوبت و تعدیل دمای هوا به ویژه در فصول گرم سال ایفا می کند. اطراف حوض معمولاً با باغچه هایی آراسته شده که با انواع گل ها درختان میوه و درختچه ها پوشیده شده اند. این فضای سبز کوچک طراوت و سرزندگی را به محیط خانه می بخشد و مکانی دلنشین برای استراحت و فعالیت های روزمره خانواده فراهم می کند. معماری اطراف حیاط شامل ایوان ها رواق ها و اتاق های مختلف است که هر کدام با توجه به موقعیت خود نسبت به حیاط و جهت تابش خورشید کاربری فصلی یا عملکردی خاصی داشته اند. ارتباط بصری و فیزیکی میان فضای داخلی و حیاط یکی از ویژگی های دوست داشتنی این خانه هاست که احساس آرامش و پیوند با طبیعت را به ارمغان می آورد. طراحی حیاط خانه شربت اوغلی نمادی از باغ ایرانی در مقیاس کوچک است که زیبایی و کاربری را در هم آمیخته است.

آدرس دقیق خانه شربت اوغلی در تبریز

خانه تاریخی شربت اوغلی در یکی از محلات قدیمی و ارزشمند شهر تبریز واقع شده است. این بنا در محله سرخاب قرار دارد محله ای که خود دارای بافت تاریخی غنی و جاذبه های دیگری نیز هست. آدرس دقیق تر خانه شربت اوغلی به این شرح است: تبریز محله سرخاب خیابان ثقه الاسلام کوچه شهید کلامی (یوشی). این موقعیت مکانی در قلب بافت تاریخی تبریز قرار دارد و دسترسی به آن از طریق خیابان های اصلی اطراف نسبتاً آسان است. نزدیکی به خیابان های مهم مانند خیابان ثقه الاسلام که یکی از محورهای ارتباطی اصلی در بخش قدیمی شهر است امکان دسترسی با وسایل نقلیه شخصی یا عمومی را فراهم می آورد. برای بازدیدکنندگانی که برای اولین بار به این منطقه می آیند استفاده از نقشه های آنلاین یا پرس وجو از اهالی محلی می تواند راهنمای خوبی برای یافتن دقیق این خانه تاریخی باشد. موقعیت خانه در کوچه ای فرعی آرامش و دوری از هیاهوی خیابان های اصلی را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند و امکان تجربه فضای تاریخی محله را نیز به آن ها می دهد. بنابراین برای رسیدن به این اثر ارزشمند باید خود را به محله سرخاب رسانده و سپس در کوچه شهید کلامی به دنبال خانه شربت اوغلی باشید.

دسترسی به خانه شربت اوغلی

دسترسی به خانه تاریخی شربت اوغلی در تبریز از روش های مختلفی امکان پذیر است که بسته به محل اقامت شما و وسیله نقلیه ای که استفاده می کنید متفاوت خواهد بود. اگر از وسایل نقلیه شخصی استفاده می کنید می توانید از طریق خیابان های اصلی منتهی به محله سرخاب مانند خیابان ثقه الاسلام خود را به نزدیکی این محله برسانید. البته به دلیل بافت قدیمی و کوچه های باریک در محله سرخاب ممکن است پارک خودرو در نزدیکی خانه کمی دشوار باشد و نیاز به کمی پیاده روی باشد. استفاده از تاکسی نیز گزینه مناسبی است؛ کافی است آدرس دقیق خانه شربت اوغلی یا محله سرخاب کوچه شهید کلامی را به راننده بدهید. برای استفاده از حمل و نقل عمومی اتوبوس های شهری که به پایانه یا ایستگاه های نزدیک محله سرخاب می روند می توانند گزینه خوبی باشند. همچنین نزدیک ترین ایستگاه مترو به این منطقه ایستگاه میدان ساعت (ساعات) است. پس از پیاده شدن در ایستگاه مترو میدان ساعت می توانید با کمی پیاده روی (حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه) یا استفاده از تاکسی های محلی به خانه شربت اوغلی برسید. پیاده روی در کوچه های قدیمی سرخاب نیز خود تجربه ای دلپذیر برای آشنایی بیشتر با بافت تاریخی شهر است.

ساعات بازدید از خانه شربت اوغلی

برای بازدید از خانه تاریخی شربت اوغلی و گشت و گذار در فضای دلنشین آن لازم است از ساعات کاری و زمان های مجاز برای بازدید اطلاع داشته باشید. این ساعات ممکن است در فصول مختلف سال یا ایام خاص (مانند تعطیلات رسمی) کمی متفاوت باشند بنابراین توصیه می شود قبل از برنامه ریزی برای بازدید اطلاعات به روز را بررسی کنید. به طور معمول خانه های تاریخی در تبریز از جمله خانه شربت اوغلی در نیمه اول سال (بهار و تابستان) که روزها طولانی تر هستند از ساعات اولیه صبح تا غروب آفتاب پذیرای بازدیدکنندگان هستند. در نیمه دوم سال (پاییز و زمستان) ساعات بازدید معمولاً کوتاه تر شده و تا اواسط یا اواخر بعدازظهر ادامه دارد. این تفاوت در ساعات کاری به دلیل شرایط نوری و آب و هوایی است. در ایام تعطیلات رسمی به ویژه تعطیلات نوروز بسیاری از اماکن تاریخی باز و فعال هستند اما ممکن است در برخی روزهای خاص مانند ایام سوگواری تعطیل باشند. بنابراین بهتر است پیش از مراجعه از طریق وب سایت های معتبر اطلاع رسانی گردشگری یا تماس با مجموعه های فرهنگی مربوطه از ساعات دقیق و روزهای فعالیت خانه شربت اوغلی اطمینان حاصل کنید تا برنامه ریزی سفر شما با مشکل مواجه نشود.

هزینه ورودی و بلیط خانه شربت اوغلی

بازدید از خانه های تاریخی مانند خانه شربت اوغلی معمولاً مستلزم پرداخت هزینه ورودی یا تهیه بلیط است. این هزینه صرف نگهداری مرمت و اداره مجموعه می شود تا این آثار ارزشمند برای نسل های آینده حفظ شوند. قیمت بلیط ورودی برای بازدیدکنندگان ایرانی و خارجی معمولاً متفاوت است و نرخ آن توسط سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی تعیین می شود. هزینه ورودی برای گردشگران ایرانی معمولاً مبلغی اندک است که امکان بازدید از تمامی بخش های قابل دسترسی خانه را فراهم می کند. برای گردشگران خارجی نرخ بلیط ورودی ممکن است کمی بیشتر باشد. این تفاوت در نرخ گذاری در بسیاری از اماکن تاریخی ایران رایج است. دانش آموزان دانشجویان و گاهی اوقات بازنشستگان ممکن است مشمول تخفیف یا ورودی رایگان باشند البته این موضوع نیازمند ارائه کارت شناسایی معتبر است. توصیه می شود قبل از مراجعه از قیمت دقیق بلیط ورودی برای گروه خود اطلاع حاصل کنید. معمولاً امکان خرید بلیط در محل ورودی خانه فراهم است. با پرداخت این هزینه شما نه تنها فرصت بازدید از یک اثر تاریخی زیبا را پیدا می کنید بلکه در حفظ و نگهداری آن نیز سهیم می شوید.

اهمیت تاریخی خانه شربت اوغلی

اهمیت تاریخی خانه شربت اوغلی فراتر از صرفاً یک بنای زیبا است؛ این خانه نمادی از سبک زندگی فرهنگ و اقتصاد دوره قاجار در تبریز محسوب می شود. در دوره ای که تبریز نقش مهمی در روابط تجاری ایران با اروپا داشت خاندان های بازرگان و متمول در این شهر سکونت داشتند و خانه هایی باشکوه بنا می کردند که بازتاب دهنده ثروت و موقعیت اجتماعی آن ها بود. خانه شربت اوغلی به عنوان محل سکونت یکی از این خاندان های بانفوذ شاهد بسیاری از رویدادهای اجتماعی و اقتصادی زمان خود بوده است. معماری بنا با تفکیک فضاهای اندرونی و بیرونی نشان دهنده ساختار خانواده و روابط اجتماعی آن دوران است. تزئینات داخلی خانه نیز گویای سلیقه هنری و رونق هنرهای تزئینی در دوره قاجار است. این خانه همچنین به عنوان یک سند معماری اطلاعات ارزشمندی درباره شیوه های ساخت و ساز مصالح مورد استفاده و تکنیک های معماری رایج در آن دوره ارائه می دهد. حفظ و نگهداری این بنا نه تنها به معنای حفاظت از یک اثر فیزیکی است بلکه به معنای پاسداری از حافظه تاریخی شهر و درک عمیق تر از گذشته ای است که هویت امروز تبریز را شکل داده است. خانه شربت اوغلی بخشی از میراث ناملموس شهر نیز محسوب می شود چرا که با خود داستان ها و خاطرات ساکنان و رویدادهای سپری شده را حمل می کند.

کاربری فعلی خانه شربت اوغلی

خانه تاریخی شربت اوغلی پس از سال ها که به عنوان منزل مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت و در مقاطعی نیز دچار آسیب و فراموشی شده بود مورد توجه قرار گرفته و پس از مرمت و احیا کاربری جدیدی یافته است. در حال حاضر خانه شربت اوغلی به عنوان یک مرکز فرهنگی و موزه مورد استفاده قرار می گیرد. این تغییر کاربری به منظور حفظ بنا و استفاده بهینه از فضای آن برای مقاصد عمومی و فرهنگی صورت گرفته است. بخش های مختلف خانه از جمله تالارها اتاق ها و حیاط به فضاهایی برای نمایش آثار فرهنگی برگزاری نمایشگاه های هنری کارگاه های آموزشی و رویدادهای فرهنگی تبدیل شده اند. موزه داخلی خانه ممکن است به نمایش اشیاء مرتبط با تاریخ تبریز دوره قاجار یا آثار هنری معاصر اختصاص داشته باشد. این کاربری جدید امکان بازدید عموم مردم و گردشگران را از این بنای ارزشمند فراهم کرده و آن را از خطر تخریب نجات داده است. همچنین برگزاری فعالیت های فرهنگی در این مکان به پویایی فضای تاریخی شهر کمک کرده و آن را به محلی برای تعاملات فرهنگی و هنری تبدیل نموده است. بازدید از خانه شربت اوغلی با کاربری فعلی آن فرصتی برای آشنایی با معماری قاجاری و همچنین بهره مندی از برنامه های فرهنگی متنوعی است که در آن برگزار می شود.

دیدنی های نزدیک خانه شربت اوغلی در تبریز

موقعیت خانه شربت اوغلی در محله تاریخی سرخاب تبریز این امکان را فراهم می آورد که بازدیدکنندگان با یک برنامه ریزی مناسب از چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی دیگر در نزدیکی این خانه نیز دیدن کنند. محله سرخاب خود دارای بافت ارزشمندی است و قدم زدن در کوچه های آن می تواند جذاب باشد. یکی از مهم ترین دیدنی های نزدیک مقبرةالشعرا است که در فاصله کمی از خانه شربت اوغلی قرار دارد. مقبرةالشعرا آرامگاه بیش از ۴۰۰ تن از شعرا عرفا و مشاهیر تبریز و ایران از جمله استاد شهریار است و بازدید از آن برای علاقه مندان به ادب و فرهنگ ایرانی بسیار ارزشمند است. مسجد تاریخی سید حمزه نیز در نزدیکی این منطقه قرار دارد که یکی از مساجد قدیمی تبریز با معماری زیباست. همچنین موزه قاجار (خانه امیرنظام گروسی) که یکی دیگر از خانه های باشکوه دوره قاجار است و به موزه تبدیل شده در فاصله پیاده روی یا با فاصله کوتاهی با خودرو از خانه شربت اوغلی قرار دارد و بازدید از آن مکمل خوبی برای آشنایی با معماری و زندگی قاجاری تبریز است. بازار بزرگ تبریز که یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان و ثبت جهانی یونسکو است نیز با فاصله کمی از این منطقه قابل دسترسی است و تجربه بی نظیری از فرهنگ و تجارت سنتی تبریز را ارائه می دهد. این نزدیکی جاذبه ها امکان یک تور فرهنگی فشرده و جذاب را در بافت تاریخی تبریز فراهم می کند.

تاریخ ساخت خانه شربت اوغلی چه سالی است؟

خانه شربت اوغلی در اواسط دوره قاجار حدوداً در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری قمری ساخته شده است.

خانه شربت اوغلی در کدام محله تبریز قرار دارد؟

این خانه تاریخی در محله قدیمی و ارزشمند سرخاب در شهر تبریز واقع شده است.

کاربری فعلی خانه شربت اوغلی چیست؟

در حال حاضر خانه شربت اوغلی به عنوان یک مرکز فرهنگی و موزه مورد استفاده قرار می گیرد و میزبان نمایشگاه ها و رویدادهای هنری است.

آیا امکان عکاسی در داخل خانه شربت اوغلی وجود دارد؟

بله معمولاً امکان عکاسی برای بازدیدکنندگان با رعایت قوانین مجموعه و بدون استفاده از فلاش در فضاهای داخلی وجود دارد.

نزدیک ترین ایستگاه مترو به خانه شربت اوغلی کدام است؟

نزدیک ترین ایستگاه مترو به خانه شربت اوغلی ایستگاه میدان ساعت (ساعات) است.